Roshen abbas: “Shi jinpingghimu putin'gha oxshashla tutush buyruqi chiqirilishi kérek!”

Roshen abbas xanim yéqinda axbarat wastilirida qilghan sözide putin üstidin tutush buyruqi chiqarghandek, shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqirish teshebbusini otturigha qoyghan.

2-April gérmaniyening “Süretler” géziti “Putin üstidin tutush buyruqi chiqirilghandin kéyin, emdi nöwet shi jinpinggha kilemdu?” namliq bir ziyaret xatiri élan qilghan idi. Arqidinla “Blik” (Blick) gézitimu “Uyghurlargha qarshi jinayet: kishilik hoquq pa'aliyetchisi shi jinping üstidin xelq'araliq tutush buyruqi chiqirishni teshebbus qildi” namliq xewer élan qildi.

Diqqetke erziydighini shuki, qisqighina 3 kün ichide bu ziyaret xatirisi we xewerlerni körüp, “Shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqirish” teshebbusigha inkas qayturghan körürmenlerning sani qanche yüz kishidin éship ketken. Shiwétsariyening “Na'u” (Nau) axbarat qanilimu “Emdi tutush buyruqi chiqirish nöwitining shi jinpinggha kelgenliki ilgiri sürülmekte” namliq xewer élan qilip, xewerning astigha “Shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqirishni qarshi alamsiz?” deydighan bir ray sinash közniki ornitip qoyghan. Jawab qayturghan oqurmenlerning 67 pirsenti shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqirishni qarshi alidighanliqini bildürgen.

RFA/Ekrem

Eslide “Shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqirish” teshebbusini merkizi washingtondiki Uyghur herikiti teshkilatining rehbiri roshen abbas xanim 2-april gérmaniyediki “Süretler” gézitining ziyaritini qobul qilghanda otturigha qoyghan bolup, bu teshebbus yawropa axbarat sahesining we oqurmenlerning küchlük diqqitini tartqan bir témigha aylan'ghan. Bundaq bolishidiki seweb, aldinqi ay xelq'ara jinayi ishlar sot kollégiyesi “Urush jinayetchisi” dep qariliwatqan rusiye prizdénti putin üstidin xelq'araliq tutush buyruqi chiqarghan bolup, putinning körünerlik jinayetliridin biri, ukra'inaliq balilarni tutqun qilghanliq idi. Roshen abbas xanim, shi jinpingning jinayitining putinning jinayitidin nechche hesse éghir ikenlikini؛ putun 16 ming ukra'inaliq balilarni tutqun qilghan bolsa, shi jinpingning sherqiy türkistanda ata-aniliri türme yaki lagérgha solan'ghan 1 milyondin artuq Uyghur perzentlirini tutqun qilip, ularni döletning yétimxanilirigha soliwélip, Uyghur kimlikidin ayrip tashlap, tamamen xitaylashturiwatqanliqini؛ putindin burun shi jinping üstidin xelq'araliq tutush buyruqi chiqirishning téximu adaletlik bolidighanliqini ilgiri sürgen.

“Süretler” gézitide bu heqte mundaq bayanlargha orun bérilgen: “Xitayning shinjang ölkisidiki Uyghur az sanliqliri intayin qattiq wastilar bilen éziliwatidu. Uyghur perzentliri a'ilisidin ayrip tashlinip, qayta terbiyeleshke mejburlanmaqta. Roshen abbasning bildürishiche, xitay hakimiyiti yesli yéshidiki balilarni nishan'gha alghan. A'ilisidin ayrip tashlan'ghan balilar 4-5 yashliq narisidilerdur. Balilar tutup kétilgendin kéyin, ata-aniliri ularning iz-dérikini alalmaydu. Bu terbiyeleshning nishani shuki, balilar bu yerde özining ana tilini untup kétishi kérek. Ular ölchemlik xitay tilini öginidu. Xitaylarning en'eniwiy kiyimlirini kéyishke mejburlinidu.”

Roshen abbas xanim bu ziyaret esnasida “Süretler” gézitige Uyghur perzentliriningmu erzan emgek küchi süpitide mejburiy emgekke sélinidighanliqini tekitligen bolup, u bügün bu xususta ziyaritimizni qobul qilghanda, hetta gherb démokratik döletliriningmu insaniyetke qarshi jinayet we irqiy qirghinchiliq yürgüziwatqan mustebitlerge qarita “Qosh ölchem” qolliniwatqanliqini tilgha aldi.

Gérmaniyediki weziyet analizchisi enwer ehmet bu heqte toxtalghanda, roshen xanimning yüzminglighan Uyghur perzentlirini ana tilidin, örp-aditidin we medeniyitidin ayrip tashlap assimilatsiye qiliwatqan shi jinping üstidin putin'gha oxshash tutush buyruqi chiqirishni teshebbus qilishining gérmaniyede türlük bes-munazirilerge seweb boluwatqanliqini tilgha aldi.

“Süretler” géziti “Putin üstidin tutush buyruqi chiqirilghandin kéyin, emdi nöwet shi jinpinggha kilemdu?” namliq ziyaret xatiriside yene mundaq jümlilerge orun bergen: “Rusiyening ukra'ina balilirini tutqun qilishi bilen xitayning zulum astidiki Uyghurlargha tutuwatqan mu'amilisidiki oxshashliqni nezerdin saqit qilish tes. Uyghur perzentlirige qaritilghan bu jinayetlerning qanche yillardin buyan téximu zor kölemde dawam qilip kéliwatqanliqini tilgha alghan roshen abbas, putin'gha tutush buyruqi chiqirilghan iken, shi jinpingningmu jinayetliri üchün jawabkarliqqa tartilishi lazimliqini teshebbus qildi.”