Сабитҗан бабаҗаноф: "мән әсәрлирим арқилиқ вәтинимгә қайттим!"

Ихтиярий мухбиримиз ферузә
2021-09-06

Пешқәдәм рәссам сабитҗан бабаҗанофниң "қайтиш" дәп аталған рәсим көргәзмисиниң лента кесиш мурасими. 2021-Йили 3-сентәбир, бишкәк.

RFA/Féruze

Уйғур елида уйғур миллий кимлики еғир тәһдиткә учраватқан бу күнләрдә қирғизистан пайтәхти бишкәк шәһиридә уйғур дияриға беғишланлған мәхсус рәсим көргәзмиси ечилди.

"қайтиш" дәп аталған мәзкур рәсим көргәзмиси 3-сентәбирдин 17 сентәбирғичә давам қилидикән. Пешқәдәм рәссам сабитҗан бабаҗаноф мәзкур рәсим көргәзмисини өзиниң 80 йиллиқ тәвәллудиға тоғра кәлтүргән һәм шундақла уйғур диярини хатирилишкә беғишлииған.

Радийомиз зияритимизни қобул қилған рәссам сабитҗан бабаҗаноф, өзиниң рәсим иҗадийитидә көпрәк ана топрақ темилири һәм өзиниң вәтән сеғиниш туйғулирини әкс-әттүргәнликини, болупму өзиниң вәтәнгә қайтиш арзусини ипадә қилғанлиқини тәкитлиди.

Пешқәдәм рәссам сабитҗан бабаҗанофниң "қайтиш" дәп аталған рәсим көргәзмиси кәлгән яш-өсмүрләр. 2021-Йили 3-сентәбир, бишкәк.

Сабитҗан бабаҗаноф 1941-йили ғулҗа шәһиридә туғулған икән. Униң бовиси салиҗанбай бабаҗаноф 1944-йилидики миллий азадлиқ инқлабиқа актип қатнишип, сабиқ шәрқий түркистан җумһурийити йәр-су идарисиниң башлиқи вәзиписини өтигән икән. 1950-Йилларниң башлирида хитай коммунистлириниң шәрқий түркистанда йүргүзгән бастуруш сиясәтлириниң күчийиши нәтиҗисидә, көплигән уйғурлар сабиқ совет иттипақиға көчүп кетиш мәҗбурийитидә қалған икән. Буниң билән яш сабитҗан бабаҗаноф 1955-йили ата-бовилири билән биллә қирғизистанниң талас областиға көчүп чиқип, киров районидики шекәр йезисиға орунлашқан икән.

Сабитҗан бабаҗаноф гәрчә график рәссам дәп қаралсиму, әмма униң иҗадийәт темиси асаслиқи уйғур ели вә ана вәтән темилириға беғишланғанлиқи мәлум. Бу қетимқи рәсим көргәзмисидә уйғур хәлқиниң мәдәнийәт әнәнилири, иҗтимаий турмуши вә уйғур мәшһурлириниң рәсимлири алаһидә салмақни игилигән. Уларниң ичидә йүсүп хас һаҗип, мәһмут қәшқәри, лутпулла мутәллип, нузугум қатарлиқ тарихий шәхсләрниң портеритлири, "турпан карванлири", "төгиләр", "кариз" қатарлиқ темилардики рәсимлири музейниң тамлирини зиннәтләп, көрүрмәнләрни җәлп қилған.

Мәзкур көргәзмә қирғизистан дөләтлик сәнәт музейда уюштурулған.

Мәзкур рәсим көргәзмисигә қирғизистанниң сабиқ ташқий ишлар министири әсқәр айтматов, сабиқ маарип вә илим-пән министири, профессор ишәнгүл болҗурова, қирғизистан вә русийә сәнитигә әмгәк сиңдүргән паалийәтчи ассол молдокматова, тиббий пәнләр доктори, профессор бәхтияр бақийев, қирғизистан уйғурлири "иттипақ" җәмийитиниң рәиси әсқәр қасимов, шундақла қирғизистанда турушлуқ америка вә русийә әлчиханилириниң вәкиллири, қирғизистан сүрәтчиләр иттипақиниң вәкиллири, мухбирлар вә көп санда җәмийәт әзалири қатнашқан.

Көргәзминиң рәсмий қисмида сөз қилған профессор ишәнгүл болҗурова, рәссамниң әсәрлиридә вәтән һәсритиниң ениқ тәсвирләнгәнлигини тәкитләп, мундақ деди: "мениң пикримчә, иҗаткарлар вә рәссамлар талантлиқ инсанлардур. Улар һаятиниң еғир пәйтләрдә, бәхитлиқ болған чағлирида яки өзиниң аилиси вә достлири билән биргә болған маканларда иҗадийәт илһами вә күч издәйду. Қени, қараңларчу, сабитҗан акиниң рәсимлиригә! бу турпан, отлуқ турпан! бу шекәр йезиси! мән ойлаймәнки, рәссам уйғур дөлити қурулидиған бир келәчәкни сеғинип, вәтинигә болған сеғинишлирини өз әсәрлиридә тәсвирлигән. У немә сәвәбтин айтматовниң әсәрлирини өз рәсимлиридә җанландурди? бу пәқәт айтматовниң улуғлуқи әмәс, бәлки у хитайдин көчүп чиққанда айтматовниң азабини өз кәчмишлири арқилиқ һес қилған. Униңдики шу ечиниш вә һәсрәт туйғулири униң рәсим әсәрлиридә өз әипадисини тапқан."

Мәзкур көргәзмигә қатнашқан профессор бәхтияр бақийев, радийомиз зияритини қобул қилип, өзиниң сабитҗан бабаҗанофниң әсәрлиридин қаттиқ тәсирләнгәнлигини тәкитләп өтти.

Бир қисим көзәткүчиләрниң ейтишичә, уйғур елидики мәктәпләрдә уйғур тил-әдәбияти рәсмий дәрс қилип өтүлмигән шараитта, уйғур пәрзәнтлири өз тарихий мәшһурлирини вә миллий мәдәнийәт әнәлирини билиш һәмдә улардин өгиниш пурситидин мәһрум қалдурулидикән. Көргәзмини зиярәт қилған сәнәт сөйәр шаир османҗан турди радийомиз зияритини қобул қилип, "сабитҗан бабаҗанофниң рәсимлири яшларға үмид вә тарихтин ибрәт бериду," деди.

Сабитҗан бабаҗаноф қирғизистан уйғурлириниң сәнәт байриқи болуп, униң уйғур хәлқиниң мәдәнийәт-сәнәт мираслири вә әдәп-әхлақ әнәнисини илгири сүрүшкә қошқан төһпилири үчүн, қирғизистан уйғурлири "иттипақ" җәмийити тәрипидин "еһсан" медали билән мукапатланған иди.