Shahitlar we tetqiqatchilar ikki jumhuriyet toghrisidiki tor muhakime yighinida pikir bayan qildi
2020.11.13

Her qaysi ellerdiki shahitlar we tetqiqatchilar d u q orunlashturghan ikki jumhuriyet toghrisidiki tor muhakime yighinigha qatnashti.
11-Ayning 12-küni 1933-yili we 1944-yili qurulghan ikki jumhuriyetning xatire küni bolup, bu küni d u q her qaysi ellerdiki bir qisim shahitlar we tetqiqatchilarni teklip qilip, ikki jumhuriyetni xatirilesh tor muhakime yighini uyushturghan.
Ammigha ochuq shekilde ötküzülgen bu muhakime yighinigha Uyghur péshqedem ziyaliyliri we inqilabchiliridin gholamidin paxta ependi tebrik sözi ewetken. Erkin aliptékin ependi késellik sewebidin qatnishalmighan. Uyghur mötiwerliridin qazaqistandiki riza semidi, qehriman ghojamberdi, awstraliyediki ehmet igemberdi, söyün'gül chanishéf, amérikadin doktor nebijan tursun, türkiyediki istratégiye mutexessisi doktor erkin ekrem qatarliqlar yighin'gha qatniship, ikki jumhuriyet toghrisida pikir bayan qilip ötken. Yighin'gha enqere uniwérsitéti til, tarix, jughrapiye fakultétining Uyghur tili oqutquchisi dotsént, doktor erkin emet ependi riyasetchilik qilghan.
Yighin'gha d u q re'isi dolqun eysa ependi tebrik sözi ewetken. Tunji bolup sözge teklip qilin'ghan ikkinchi jumhuriyetning shahitliridin awstraliyediki ehmed igemberdi ependi sözide nuqtiliq halda özining 1944-yili ghuljada qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining rehberliridin exmetjan qasimini 1946-yilliri körgen chaghlirini eslep ötken.
“Köz yéshida nemlengen zémin” namliq eserning aptori bolghan awstraliyediki söyün'gül chanishéf xanimning bayanliridin kéyin sözge teklip qilin'ghan amérikadiki tarixchi doktor nebijan tursun ependi ikki jumhuriyetning qurulush jeryani we uning tarixiy arqa körünüshi toghrisida qisqiche melumat bérip ötken.
Yighinda yene qazaqistandiki Uyghur moysipitliridin riza semidi ependimu öz eslimilirini bayan qilghan. D u q ning qazaqistandiki wekilliridin qehriman ghojamberdi ependi hem eyni chaghlardiki milliy armiye toghrisida toxtalghan.
Türkiye hajitepe uniwérsitétining dotsénti, istratégiye mutexessisi doktor erkin ekrem ependimu yighinda pikir bayan qilip, 1933-yili we 1944-yili bu ikki jumhuriyet qurulghan dewrdiki xelq'ara weziyet toghrisida öz qarashlirini izhar qilghan.
Shahitlar we tetqiqatchilarning qatnishishidiki ikki sa'ettin artuq dawam qilghan bu tor muhakime yighini muhajirettiki Uyghurlarning küchlük qiziqishini qozghighan we yuqiri bahasigha érishken.