Аталмиш “шинҗаң вәкиллири” ниң хитай компартийәсиниң 20-қурултийидики ипадилири инкас қозғимақта

Хитай компартийисиниң 20-қурултийиға қатнишиш үчүн бейҗиңға кәлгән аталмиш “шинҗаң вәкиллири” айропиландин чүшмәктә. 2022-Йили 13-өктәбир.

Игилишимизчә, бу қетим хитай компартийәсиниң 20-қурултийиға қатнишиватқан аталмиш “шинҗаң вәкиллири” ниң зор көп қисмини хитайлар тәшкил қилған. Уларниң қурултай җәрянида ши җинпиңниң ‛җуңхуани гүлләндүрүш‚ чақириқи вә униң 10 йиллиқ мустәбит һөкүмранлиқиға мәдһийә оқуп ейтқан сөзлири, чәт әлләрдики анализчиларниң җиддий инкасини қозғимақта.

Хитайниң “тәңритағ тори” ниң 17-18-өктәбир күнлиридики хәвиридин мәлум болушичә, аталмиш “шинҗаң вәкиллири музакирә йиғини” да ипадә билдүргән вәкилләр, ши җинпиңниң “гуаңши вәкиллири гуруппа йиғини” да қилған сөзлирини өгәнгән. Андин бирму-бир ипадә билдүрүп, ши җинпиңниң 10 йиллиқ һөкүмранлиқини мәдһийәлигән, шундақла хитай компартийәсигә болған чәксиз садақитини ипадилигән.

20-Қурултай вәкиллиридин қәшқәр пахтәхли йезисиниң ли фамилилик партком секритари өз садақитини ипадиләп: “биз баш секритар ши җинпиңниң тәлипигә бинаән, йеңи тәрәқият истратегийәсигә чоңқур чөкүп, чегра райондики милләтләрниң юқури сүпәтлик тәрәқиятиға техиму зор төһпә қошимиз” дегән.

Күнәс наһийәлик парткомниң даимий һәйити, интизам тәкшүрүш комитетиниң партком секритари ли вейхува ши җинпиңниң 10 йиллиқ һөкүмранлиқини мәдһийәлигән. У сөзидә “партийә 18-қурултийидин буян, партийә мәркизи комитети ‛10 йилда бир шәмшәр биләш‚ сиясити арқилиқ, компартийәни омумйүзлүк вә әтраплиқ тизгинләп кәлди” дегән. У йәнә партийә мәркизий комитети ‛миңлиған адәмләрни рәнҗиткини билән, 1 милярд 400 милйон хәлқниң мәнпәәтини қоғдаш‚ қа капаләтлик қилди, парихорлуқ-чирикликкә зәрбә бериш күришидә тарихий сәһипә яратти. Өз үстидин инқилаб қилишниң ‛бирләшмә мушти‚ вә күчини намайән қилди” дегән.

Ақсу вилайәтлик партком бирликсәп бөлүминиң муавин башлиқи, вилайәтлик диний ишлар идариси партийә гурупписиниң секритари ваң вей, “ши җинпиңниң ‛җоңхуа миллити ортақ гәвдиси еңи‚ йөнилишидә чиң турумиз”, “партийәниң милләтләр хизмитини давамлиқ күчәйтимиз, милләтләрниң узун муддәтлик иттипақлиқини қолға кәлтүрүшкә тиришимиз, ‛хитайчә қәлб‚ вә ‛хитайчә роһ‚ турғузимиз” дәп ипадә билдүргән.

Түркийәдики хитай вәзийити мутәхәссиси доктур әркин әкрәм әпәндиниң билдүрүшичә, 20-қурултайда ши җинпиң тәкитлигән аталмиш “җоңхуа миллити ортақ гәвдиси еңи” вә “җоңхуани гүлләндүрүш” шуарлири, әмәлийәттә ши җинпиң тәрипидин хитай компартийәсиниң 19-қурултийида оттуриға қоюлған “хитай чүши” ниң йәнә бир вариянти икән. Йәни әшәддий хитай милләтчиликиниң чирайлиқ сөзләр билән безилиши икән.

Әркин әкрәмниң билдүрүшичә, 20-қурултайға қатнашқан аталмиш “шинҗаң вәкиллири” әмәлийәттә хитай һөкүмити тәрипидин хилму-хил тасқашлардин өткүзүлгән вә талланған кишиләр икән. Шундақ болғини үчүн. Уларниң мустәмликә сиясити йүргүзүватқан хитай һөкүмити вә ши җинпиңға садақәт билдүрүши, шундақла хитайниң уйғурларға йүргүзиватқан ирқий қирғинчилиқ сияситини қоллап ипадә билдүрүши муқәррәр икән.

Әркин әкрәм әпәнди йәнә бу қетимқи қурултай җәрянида ши җинпиңниң “гуаңши вәкиллири гуруппа йиғини” ға қатнашқанлиқи һәққидә пикир баян қилди. Униң билдүрүшичә, бу бир тәрәптин, ши җинпиңниң йеқинда уйғур диярида қилған зиярити мәзгилидә райондики әмәлдарларниң вәдисини алғанлиқи, әмма милләтләр мәсилисидики йәнә бир әнсирәш нуқтиси болған гуаңши җуаңзу аптонум районидин хатирҗәм болушни көзлигән болуши мумкин икән. Һалбуки, уйғурлар учраватқан ирқий қирғинчилиқ дуняға ашкариланған бүгүнки күндә, ши җинпиң диққәт қозғимаслиқ үчүн, бу қетим гуаңши вәкиллириниң гуруппа музакирәсигә музакирисигә қатанашқан болуши мумкин икән.

Әркин әкрәм әпәндиниң тәкитлишичә, ши җинпиң давамлиқ һакимийәт тутудиған кейинки мәзгилләрдиму уйғур қатарлиқ хитай болмиған милләтләргә қарита ассимилатсийә вә ирқий қирғинчилиқ сиясити йәнила давам қилидикән.

Канададики кишилик һоқуқ паалийәтчиси шең шө ханимниң қаришичә, ши җинпиң һөкүмранлиқ қилған 10 йил хитайдики башқа милләтләрни ассимилиятсийә қилиш әвҗигә чиққан 10 йил болупла қалмастин, бәлки йәнә хитайда әркинлик вә инсанлиқ йоқитилған 10 йил икән.

Шең шө ханим мундақ деди: “бизниң өткән 10 йилда көргинимиз, хитай компартийәсиниң интайин әсәбийләшкән идеологийә системисидур. Йәни хитайдики хитай болмиған барлиқ хәлқләрни ассимилиятсийә қилиш сияситидур. Ши җинпиң һөкүмранлиқ қилған өткән 10 йилда, у өзи тоғра дегән нәзәрийәләрни базарға салди. Әгәр у давамлиқ һакимийәт йүргүзсә, бу хил әсәбий идеологийә йәнә давамлаштуриду. Униң идийәсини ‛инсанлиқни өчүрүш‚ дәп тәриплисәк тамамән болиду. Хитай компартийәсиниң уйғурларға йүргүзгән сияситини ирқий қирғинчилиқ, шундақла мәдәнийәт қирғинчилиқи дейишкә болиду.”

Шең шө ханим, 20-қурултайда ипадә билдүргән аталмиш “шинҗаң вәкили” ниң хитай компартийәси “миңлиған кишиләрни рәнҗитиш бәдилигә бир милярд 400 милйон хитай хәлқиниң мәнпәәтини қоғдиди” дегән сөзлиригә қарита өз қарашлирини билдүрүп, мундақ деди: “улар қандақтур ‛бир милярд 400 милйон хәлқниң мәнпәәтини қоғдаш‚ дегәнләрни билҗирлапту. Бу йәрдә нәдиму бир милярд 400 милйон хәлқниң мәнпәәти болсун! ? бу йәрдә мәнпәәтдар болуватқини пәқәтла хитай компартийәсиниң һакимийәт системисидики аз сандики әмәлдарлар гуруһидур. Улар һазирқи сиясәттин мәнпәәт алиду, әмма хитайдики авам пуқралар буниңдин мустәсна. Бу бир чоң ялғанчилиқ. Бу йәрдә нәччә йүзмиңлиған, һәтта милйонлиған хәлқниң мәнпәәтини қурбан қилиш, уларниң әқәллий һоқуқи, мәвҗутлиқи, шундақла уларниң миллий кимликини йоқитиш дегәнләрни көрситиду. Һалбуки, биз яшаватқан бүгүнки дәврдә инсанийәтниң һоқуқини қоғдашни һәммидин үстүн көрүш әң әқәллий қараштур. Ши җинпиңниң мәқсити ениқ болуп, уйғур қатарлиқ хәлқләрниң барлиқ миллий алаһидиликни өчүрүп ташлаш, бәлки хитай компартийәсиниң идеологийәси билән юғурулған бир топлуқни бәрпа қилиштур.”

Шең шө ханимниң тәкитлишичә, нөвәттә ши җинпиң уйғур ирқий қирғинчилиқида қолланған лагерларға қамаш моделини пүткүл хитайға кеңәймәктикән. У, нөвәттә давам қиливатқан “юқумни нөлгә чүшүрүш” намидики қамалниң пүтүн хитай миқясиға кеңейиватқанлиқини билдүрди.