Сиднейдики  мусулманларниң  паалийитидә уйғурлар учриған қирғинчилиқ мәсилилири тонуштурулди

Австралийәниң сидней шәһиридики “муһәммәт салиһ илим мәркизи”  9-айниң 30- вә 10-айниң 1-күнлири сидней шәһиридә   өткүзүлгән  “мусулманлар мунбири” намлиқ  чоң паалийәткә қатнишип, хитайниң уйғурларға елип бериватқан ирқий қирғинчилиқини  тонуштурған.   Уйғурлар ачқан мәхсус бөлүмни он миңлиған киши екскурсийә қилип, уйғурларни қоллайдиғанлиқини ипадиләшкән.

Австралийә мусулманлар мунбири намлиқ тәшкилат билән австралийә имамлар кеңиши уюштурған  бу  паалийәттә  австралийәдики тонулған диний өлималар сөз қилғандин сирт, һәр қайси мусулман хәлқләрниң өзлириниң тарихи, мәдәнийити вә нөвәттики вәзийитини тонуштуридиған көргәзмә ачқан. Уйғурларға вакалитән сиднейдики “муһәммәт салиһ илим мәркизи”  нуқтилиқ һалда “уйғур қирғинчилиқи” ни аңлатқан.       

Булардин сирт уйғурлар өзлириниң тарихи, мәдәнийәт-сәнити, уйғурлар тоғрисида дуняда  чиқиватқан китаб вә доклатлар, хитайниң уйғурларға елип бериватқан бесимлири вә қирғинчилиқ сиясәтлири, инсан һәқлири дәпсәндичиликлири әкс әттүрүлгән сүрәтләрни көргәзмә қилған.

 Австралийә “муһәммәт салиһ илим мәркизи” ниң мәсули әкрәм һашим әпәнди телефон  зияритимизни қобул қилип, бу қетимқи австралийә ислам мунбири билән австралийә имамлар кеңиши уюштурған бу чоң паалийәткә қатнишиштики мәқсити һәққидә тохтилип мундақ деди: “бу паалийәткә қатнишишимиздики мәқсәт: биринчидин, австралийәдики чоң аммиви  тәшкилатлар билән мунасивәт орнитиш. Буни уюштурған икки чоң тәшкилат билән австралийәдики вә дуняниң һәр қайси җайлиридики нурғун диний тәшкилатлар вә өлималар һәмкарлишип паалийәт елип бариду. Буларниң австралийә һөкүмити вә парламент әзалири биләнму қоюқ мунасивити бар. Бу тәшкилатларниң бәзи мәсуллири бизниң көргәзмини екскурсийә қилип, бизни қоллайдиғанлиқини билдүрүшти.  Иккинчидин, йәни әң муһими хитайниң шәрқий түркистанда елип бериватқан ирқий қирғинчилиқини мусулманларға кәң-көләмдә йейиш.  Мәлум болғинидәк һазир нурғун мусулман дөләтлири хитай билән қоюқ мунасивәт орнитип, хитай тәрәптә туруп бизниң езилишимизгә көз юмуватиду. Шуңа биз һәр қайси мусулман дөләтлиридин кәлгән мусулман хәлққә уйғур ирқий қирғинчилиқини аңлитиш арқилиқ у, дөләтләрниң хәлқигә вә һөкүмәтлиригә азрақ болсиму тәсир көрситиш мәқситидә бу паалийәткә қатнаштуқ. Үчинчидин, хитай вәтинимиздики мәсчитләрни чеқиватқан бир пәйттә австралийәдики мусулманларниң маддий җәһәттики ярдими арқилиқ  уйғур мәсчити селиш мәқсити билән ярдәм тәләп қилдуқ. Бу көргәзмидә бу  җәһәтләрдә хели яхши нәтиҗиләрни қолға кәлтүрдуқ дәп ойлаймән”.

Австралийәдики мусулманларниң сани наһайити  көп болуп, мәзкур паалийәт 2012-йилидин башлап өткүзүлүп кәлмәктә .  Бу қетим, уйғурлар бу паалийәткә тунҗи қатнашқаникән. Дуня уйғур қурултийи ички ишлар комитети мудири бәхтияр бөрә әпәнди  өзиниңму бу  паалийәтни екскурсийә қилғанлиқи, буниң хитайниң  уйғур мусулманлириға зәрбә бериш арқилиқ ислам диниға вә ислам мәдәнийитигә қарита елип бериватқан зиянкәшликини мусулман дунясиға тонутуш үчүн яхши бир пурсәт болғанлиқини  тәкитлиди.

Мәзкур паалийәткә иштирак қилған, австралийәдә туғулуп чоң болған, “муһәммәт салиһ илим мәркизи” яшлар комитети мәсули имран әпәнди австралийәниң сидней шәһиридики мусулманларниң уйғурларниң еғир вәзийитини яхши билидиғанлиқини, уйғур қирғинчилиқини техиму яхши чүшәндүрсә маддий вә мәниви җәһәттин уларниң қоллишиға еришкили болидиғанлиқини, бу җәһәттин елип ейтқанда икки күн давамлашқан паалийәтниң наһайити яхши өткәнликини илгири сүрди.

Уйғур миллитидин болған диний алим муһәммәт салиһ хитай лагерида аләмдин өткәндин кейин, австралийәниң сидней шәһиридики бир гуруппа уйғур униң намини хатириләш  үчүн  2019-йили 9-айниң 1-күни  “муһәммәт салиһ илим мәркизи” ни қурған.   Әкрәм һашим әпәнди муһәммәт салиһ илим мәркизидә пәқәтла диний паалийәт өткүзүпла қалмастин уйғурларниң тарихи, мәдәнийити вә  муһим күнлирини хатириләш паалийәтлириниму өткүзүватқанлиқини  илгири сүрди.