3 Yashliq Uyghur balisining bazar bashqurghuchilargha qarshiliqi heqqidiki sin'alghu xitayda cheklendi

Xitay bazar bashqurush xadimlirigha qarshiliq körsetken 3 yashliq Uyghur balisi

Ötken hepte ijtima'iy alaqe torlirida tarqalghan öz a'ilisining yaymisini qoghdash üchün, qoligha tayaq kötürüp, xitay bazar bashqurghuchilirigha ghezep bilen qarshiliq körsetken 3 yashliq Uyghur balisi heqqidiki sin'alghu filimi tordashlar arisida munazire qozghighan. Filim heqqidiki xewer analizlar yene amérika, türkiye, rusiye, yaponiye qatarliq döletlerdiki taratqulardimu bérilgen idi. Melum bolushiche ötken jüme künidin bashlap bu sin'alghu filimi we bu heqtiki xewer-analizlar xitay da'iriler teripidin cheklen'gen. Muxbirimiz méhribandin bu heqtiki xewer-analizlar we weziyet analizchilirining qarashlirini anglaysiler.

18-Aprél yeni düshenbe küni ammiwi taratqularda, xitay hökümet da'irilirining, 3 yashliq Uyghur gödekning, xitay bazar bashqurush xadimlirigha tayaq kötürüp, qarshiliq qilghan sin'alghu filimining tarqilishini chekligenliki we bu filimning cheklinishidiki sewebler heqqidiki xewer we analizlar keng yer aldi.

Chet'ellerdiki xitay démokratlirining “Xitayda özgirish” namliq tor békitide élan qilin'ghan “3 Yashliq balining qarshiliqi xitayni weyran qilamdu?kompartiye bu heqtiki xewerlerni qamal qildi” serlewhilik maqalide, xitay hökümiti we uning ijrachilirining xelqqe qilghan zulumini hetta gödek balilarningmu hés qiliwatqanliqi otturigha qoyulup, “Birnechche kündin buyan, ijtima'iy taratqularda 3 yashliq gödekning polat turuba kötürüp, bazar bashqurush xadimlirigha qarshiliq körsetkenliki heqqidiki sin'alghu keng tarqilip, küchlük munazire qozghidi.Xitay kommunist partiyisining teshwiqat ministirliqi, mezkur filim we munasiwetlik xewerlerni qamal qilish buyruqi chüshürdi. Buningdin kompartiyining xelqning qarshiliq keypiyatidin neqeder qorqidighanliqi ayan boldi. Bezi tordashlar 3 yashliq bala kompartiyining weyran bolushining béshariti' déyishmekte” dégen bayanlar bérildi.

Mezkur sin'alghu körünüshi 14-aprél yeni ötken heptining peyshenbe küni namelum kishiler teripidin ijtima'iy alaqe torlirigha yollan'ghandin kéyin, filimdiki 3 yashliq gödek, uning yénidiki anisi we singlisining xitay puqraliridin perqliq bolghan chirayi, kiyinishi we anisining sap Uyghurche éytqan sözliridin bu a'ile kishilirining xitay ichkiri ölkiliride yaymichiliqqa tayinip tirikchilik qiliwatqan Uyghur a'ilisi ikenliki ashkarilinip, tordashlar we xelq'ara taratqularning diqqitini téximu jelp qildi.

Mezkur sin'alghu filimi heqqidiki analiz erkin asiya radi'osi Uyghur bölümide bérilgendin bashqa bu sin'alghu filimi yene erkin asiya radi'osining in'gliz tilidiki sehipisidimu tonushturuldi. En'gliye b b s agéntliqining özbékche programmisi, rusiye, yaponiye taratquliridimu mezkur sin'alghu filimi heqqide xewer we xewer analizliri bérildi.

Mezkur sin'alghu körünüshi xitayda cheklen'genliki heqqidiki xewer we analizlarda, mezkur filim we bu heqtiki xewer analizlirining xitay hökümiti teripidin cheklinishige seweb bolghan amillar heqqidiki mulahizilerde, bu filimning xitayda ammiwi naraziliq herikitining yüz bérishide qozghatquch rol oynishidin ensiresh peyda qilishtin bashqa téximu muhimi filimdiki 3 yashliq Uyghur balisi we bu a'ilining ichkiri xitay ölkiliride her jehettin kemsitilishke uchrawatqan ré'al weziyiti we bu xil qarshiliq keypiyatining 3 yashliq Uyghur balisining herikiti arqiliq ipadilinishi ikenliki otturigha qoyulmaqta.

Amérikidiki siyasiy weziyet analizchiliridin amérika Uyghur birleshmisining re'isi élshat hesen ependi we amérika merilen shtatidiki frostburg uniwérsitétning proféssori siyasiy weziyet analizchisi ma xeyyün ependiler öz qarishini otturigha qoyup, “Xitay ijtima'iy taratqulirida medhiyiliniwatqan 3 yashliq Uyghur balisidiki shu qeder qet'iy qarshiliq keypiyati we bu xil qarshiliq rohigha a'it inkaslarning xitay kommunist hökümitini qattiq bi'aram qilip, mezkur filim we bu heqtiki xewerlerning qamal qilinishigha seweb bolghanliqi”ni bildürdi.

Élshat hesen ependi öz qarishini otturigha qoyup, nechche kündin buyan bu filim heqqide élan qiliniwatqan xewer we analizlargha yéqindin diqqet qiliwatqanliqini bildürüp, xitay hökümitining bu heqtiki xewerlerni cheklishige seweb bolghan amillar heqqide toxtaldi.

Proféssor ma xeyyün bolsa, filimdiki 3 yashliq balining qarshiliq keypiyatidin bashqa bu balining Uyghur millitidin bolushi nurghunlighan kishilerning diqqitini tartqanliqini, bu sewebtin filimning xitay hökümitining cheklishige uchrighanliqini bildürdi.

Ma xeyyün ependi mundaq dédi: “Filimdiki balining Uyghurluqi méni qattiq oygha saldi. Uyghurlarning xitay hökümet ijrachilirigha bolghan herqandaq qarshiliqi térrorluq bilen baghlinip qattiq basturuluwatqan bügünki weziyette, tolimu külkilik bir körünüsh köz aldimizda namayan boldi. U bolsimu 3 yashliq bala qoligha polat tayaqchini kötürüp, ularning yaymisini buzush üchün kelgen xitay bazar bashqurush xadimlirigha qarshiliq körsetken.U bazar bashqurush xadimlirining uni sin'alghugha élishigha qilche perwa qilmastin, naraziliqini ipadiligen. Filimda etraptiki puqralar ichide bu menzirige qarap külüwatqanlarni körisiz. Éniqki bu Uyghur yaymikeshke kishiler yardem qilmighan,. Chünki ular özlirige awarichilik tépiwélishtin qorqqan. Emma kishilerning külkisi arilirida bu balining baturluqigha bolghan apirin we maxtash sadalirimu qoshulup ketken. Amalsiz qalghan bazar bashqurghuchilar bolsa balini resimge tartish we sin'alghugha élish bilenla cheklen'gen. Mana bu filimning Uyghurlarning xitay ölkiliride duch kéliwatqan her xil cheklime we basturushlar sewebidin eng eqelliy bolghan tirikchilik yoliningmu étiliwatqan échinishliq hayatini eynen ipadilep bergen yéri. Shunga men filimni körginimde könglüm qattiq yérim boldi. Elwette nurghun kishiler bu xil keypiyatta bolghan bölishi we bu balidiki qeyserliktin rohi ozuq alghan bolushi muqerrer shunga da'iriler bu filimni cheklidi,” dédi.

Nöwette filimdiki 3 yashliq balining millet terkibi éniqlan'ghan bolsimu, emma bu weqelikning xitayning qaysi ölkiside yüz bergenliki hem filimdiki balining ismi heqqide bashqa melumatlar bolmisimu, emma bir qisim inkaslarda bu balining ismining jappar ikenliki heqqide inkaslar körülmekte.

Awstraliyediki Uyghur pa'aliyetchisi doktor memtimin ela ependi 17-aprél élan qilghan “Japparning jasariti” namliq edebiy axbaratta mezkur filimning ichkiri xitay ölkiliride tirikchilik bilen tirmishiwatqan Uyghurlarning her xil kemsitish we basturush siyasetlirige duch kéliwatqan ré'al weziyiti otturigha qoyulush bilen bille, 3 yashliq Uyghur gödektiki jasaretke medhiye oqulghan.

Élshat hesen ependimu 3 yashliq Uyghur balisidiki bu xil qarshiliq rohi we baturluqigha bolghan öz qayilliqini ipadilep, “3 Yashliq balidiki bu xil baturluq we qarshiliq xitaylar arisidiki inkaslarda xitay xelqini heqqaniyet üchün sözleshke ündidi, xitay xelqini oyghatti” dégendek qarashlarning otturigha qoyulghanliqini bildürdi.