Хитай б д т ға етираз билдүрди

Намайишчилар йоқап кәткән хоңкоңлуқ китабпуруш ли буниң сүритини көтүрүвелип, униң из-дерикини қилишни вә нәшрият әркинликини тәләп қилмақта. 2016-Йили 3-январ, хоңкоң.

16-Феврал хитайниң б д т дики вәкиллири вә хитай ташқи ишлар министирлиқи б д т ға етираз билдүрди.

17-Феврал б б с ниң хәвәр қилишичә, б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң мәсули һүссәйин 16-феврал баянат елан қилип, хитайдин өткән йили 7-айдин буян қолға елинған адвокатларни қоюп беришни вә хоңкоң китабханисидин қолға елинған китабпурушларға адил муамилә қилишни чақириқ қилған һәмдә хитайниң адвокатлар вә кишилик һоқуқ паалийәтчилиригә болған бастурушлиридин чуңқур әндишә қиливатқанлиқини билдүргән. У сөзидә йәнә, хитайниң давамлиқ адвокатлар вә кишилик һоқуқ актиплириниң қанунлуқ паалийәтлирини җәмийәт тәртипигә тәһдит яритиш вә бихәтәрлик билән арилаштурувеливатқанлиқини тилға алған.

Б б с хәвиридә көрситилишичә, хитай һөкүмитиниң җәнвәдә турушлуқ иш беҗириш орниниң вәкиллири 16-феврал күни дәрһал баянат елан қилип етираз билдүрүп: “қолға елинған адвокатларниң һәммисиниңла җинайи һәрикәтлири барлиқи, буниң кишилик һоқуқ чәклимиси билән алақиси йоқлуқи” ни тәкитлигән. Иккинчиси, “хоңкоң туңлувән китабханиси хадими ли бониң сақчилар билән һәмкарлишиш үчүн хитайға ихтиярлиқи билән кәлгәнлики, бу өзиниң таллиши вә шәхсий һоқуқи икәнлики, униң башқиларниң диққитини чекишни вә бу әнзиниң мурәккәплишип кетишини халимайдиғанлиқи”ни оттуриға қойған.

Б б с хәвиридә тәкитлинишичә, хитай вәкиллири шундақ дегән: “җуңго вәкилләр өмики б д т кишилик һоқуқ ишлири юқири дәриҗилик кәспий хадиминиң қаймуқтуруш характерлик баянатидин интайин нарази һәмдә униң сөзлиригә қәтий қошулалмайду.”

Хитай вәкиллири етиразида йәнә шуларни тилға алған: “бу делолардики адвокат аталған кишиләр болса җәмийәт тәртипигә еғир дәриҗидә бузғунчилиқ қилған зор җинайи гуруһ, уларниң җинайи қилмишлирини испатлайдиған ениқ дәлилләр бар.”

Мәзкур хәвәрдә көрситилишичә, хитайниң наразилиқ баянатида йәнә бу аталмиш җинайи гуруһниң “бейҗиң феңрүй адвокатлар иш беҗириш орни” дин пайдилинип, җинайәт тәшкиллигәнлики оттуриға қоюлған. Уларниң җинайити “аммиви бихәтәрликкә, тәптиш вә әдлийә ишлириға бузғунчилиқ қилиш, җамаәт топлап аммиви сорунларда ғовға чиқириш, иҗтимаий тәртип вә қанун тәртиплиригә паракәндичилик селиш, хәлқни қутритип қалаймиқан телефон урғузуп, һөкүмәт хадимлирини һақарәтләш, уларға боһтан чаплаш, тәһдит селиш, вәзипә иҗра қиливатқан әдлийә вә сақчи хадимлириға попоза қилиш” дейилгән. Қолға елинған бу адвокатларниң йәнә “ширкәт мүлкини еливелиш, баҗ оғрилаш вә алдамчилиқ қилиш” тәк еғир иқтисадий җинайәтлири барлиқи тилға елинған.

Бирақ, баш штаби хоңкоңда болған кишилик һоқуқни көзитиш тәшкилати доклатида, 2015-йили 7-айдин буян қолға елинған адвокатлар вә кишилик һоқуқ паалийәтчилири саниниң 250 нәпәр әтрапида икәнликини, уларниң хитай асасий қануни бойичә иш көргән кишилик һоқуқ актиплири икәнликини илгири сүргән.

Уйғур зиялийси пәрһат муһәммиди әпәнди бу мәсилә һәққидә қарашлирини баян қилғанда, қанун дөлити болмиған хитайда қанун бойичә иш көрүшниңму җинайәт болидиғанлиқини илгири сүрди.

Хоңкоңлуқ хитай зиялийси манян бу мунасивәт билән зияритимизни қобул қилғанда болса, хитай һөкүмити җинайәткар һесаблаватқан бу адвокат вә кишилик һоқуқ паалийәтчилириниң, әмәлийәттә компартийә сияситидики хаталиқларға сүкүт қилишни халимиған мухалип пикирдики инсанлардин ибарәт болғанлиқини тәкитлиди. У сөзидә шуларни тилға алди: “ши җинпиң һөкүмити қанун бойичә иш көргән, қанун бойичә яшашни тәшәббус қилған, хәлқниң һәқ-һоқуқини қанун бойичә қоғдашни үстигә алған адәмләрни дүшмән сепигә иттирип җазалаватиду. Бу, әмәлийәттә компартийиниң өзини өзи шапилақлиғанлиқи, өз қанунини өзлири дәпсәндә қиливатқанлиқиниң ениқ дәлили. Буни һәрқандақ банаһи сәвәбләр биләнму ақлиялмайду.”