Мәмәт тохти әпәнди: уйғурлар дин билән сәнәт мунасивитини тоғра бир тәрәп қилип кәлгән, хитайниң йетәклишигә һаҗәт йоқ
Др. Рейчел һаррис ханимниң “он икки муқамни қелиплаштуруш” намлиқ әсириниң муқависи(солда) вә “дин вә һаят (1600 соалға җаваб)” намлиқ китабниң муқависи(оңда).
Мәлум болушичә, уйғур районидики бир қисим яш диний затлар бәзи чағларда кишиләрниң той-төкүнләрдә нәғмә-нава қилишини тосмақта, хитай һөкүмити болса мәхсус һөҗҗәт чүшүрүп той-төкүнләрни нәғмә-нава билән өткүзүшниң уйғурларниң миллий өрп-адити икәнликини илгири сүрүп, кишиләрни нахша, усулға риғбәтләндүрмәктә.
Бу зитлиқ һәққидә пикир баян қилған сиясий көзәткүчи мәмәт тохти әпәнди, уйғурларниң тарихтин буян дин билән сәнәтниң мунасивитини тоғра бир тәрәп қилип кәлгәнликини оттуриға қойди вә бу җәһәттә уйғурларниң хитайниң йетәклишигә һаҗити йоқлуқини илгири сүрди. У йәнә уйғур җәмийитидә нөвәттә йүз бериватқан паҗиәләрни нәзәрдә тутқан һалда бир түркүм яш диний затларниң кишиләрни нәғмә-навадин тосушиниму тоғра чүшинишкә болидиғанлиқини баян қилди.
- Ғулҗада түрмидин чиққан яқуп һәсән һарпа күни, оғли билал яқуп һейт күни түгәп кәткән
- “қәшқәр конашәһәр һөҗҗити” уйғурларға қаритилған тутқунниң көлимини йәнә бир қетим ашкарилиди
- Шаңхәй кочилиридики сәргәрдан уйғур йигити вә хитай завутлириға йөткәлгән уйғурлар
- Б д т әмәлдариниң хитайниң уйғурлар һәққидики сахта тәшвиқатлириға маслишип, хитайдин 200 миң доллар пул алғанлиқи ашкариланди
- Әнгилийәдики бир тәшкилат әнглийәниң уйғур елидики вәһшиликкә четишлиқ хитай сақчи органлири билән болған алақисини паш қилди
