D u q gérmaniyediki pa'aliyetlirini barghanséri janlandurmaqta

Esqerjan ependi d u q gha wakaliten myunxén shehirining bashliqi yozif shimid ependi bilen uchriship, Uyghurlarning derd-elemlirini qayta chüshendürgen. 2014-Yili iyul, myunxén.

D u q rehberliridin igiligen melumatlirimizgha qarighanda, bash shtabi gérmaniyening myunxén shehiride bolghan d u q ning mes'ulliri yéqinqi mezgillerdin béri gérmaniyediki siyasiy pa'aliyetlirini barghanséri janlandurushqa ehmiyet bergen.

D u q ning mu'awin re'isi esqerjan ependining bildürüshiche, gérmaniye bash ministiri anjila merkil xanim 5-iyuldin étibaren élip baridighan xitay ziyaritini bashlashtin ilgiri, d u q rehberliri gérmaniyediki pa'aliyetlirini yenimu kücheytip, gérmaniye-xitay dölet rehberlirining bu qétimqi uchrishishida Uyghurlarning kishilik heq-hoquq mesilisining küntertipke kélishi üchün küch chiqarghan. Esqerjan ependi d u q gha wakaliten amérikining myunxéndiki bash konsuli wilyam ependining teklipi bilen u uyushturghan sorun'gha daxil bolup, amérika konsuli we gérmaniye parlamént ezalirigha Uyghurlarning nöwettiki weziyitidin melumatlar bergen. U yene 4-iyul küni myunxén shehirining bashliqi yozif shimid ependi bilen uchrishish ötküzüp, Uyghurlarning dert-elemlirini qayta chüshendürgen.

D u q ning yéqindin buyan gérmaniyide élip bériwatqan pa'aliyetlirini aktip qollawatqan organlardin béri “Xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilati” bolup, mezkur teshkilatning asiya ishliri bölümining mes'uli, “Uyghurlarning sepdishi” dep nam alghan ulrik déliyus ependimu qurultay rehberlirining bérlin we myunxéndiki siyasiy pa'aliyetlirige izchil hemkarlashqan. U bu munasiwet bilen ziyaritimizni qobul qilip “Bizning bérlinda ilmiy muhakime we muxbirlarni kütüwélish yighini uyushturushtiki meqsitimiz؛ gérmaniye bash ministiri anjila merkilning bu qétimqi xitay ziyariti dawamida Uyghurlar mesilisini otturigha qoyushi we xitayning sherqiy türkistandiki insan heqliri depsendichilikini ashkara tenqidlishi üchün bésim ishlitish, 5-iyul ürümchi weqesining 5 yilliqi yétip kelgen bügünki künde, sherqiy türkistan weziyitining téximu nacharliship ketkenlikini chüshendürüsh idi. Biz bu meqset yolida térishchanliq körsettuq” dédi.

Ulrik déliyus ependi 5-iyul küni myunxén shehiride ötküzülgen d u q ning chong namayishigha alayiten götin'gen shehiridin kélip ishtirak qildi. U taki namayish axirlashquche Uyghurlar bilen bir septe turup yürüshke qatnashti we namayishning axirida Uyghur weziyiti heqqide nutuq sözlidi. U bizning “Siz néme üchün shunche uzun yolni bésip kélip, Uyghurlarning bu namayishigha qatnishiwatisiz?” dégen so'alimizgha mundaq jawab berdi:
-Bügünki künni xatirileshning ehmiyiti nahayiti zor. Bundin 5 yil ilgiriki bügünki künde sherqiy türkistanda nurghunlighan Uyghur öltürüldi we nurghunliri iz-déreksiz ghayib bolup ketti. Ghayib bolghanlarning aridin 5 yil ötken bügün'ge qeder hayat yaki ölgenliki toghriliq héch melumat yoq. Sherqiy türkistandiki insan heqliri depsendichilikini pütün dunyagha, jümlidin gérmaniyide tonutushning zörüriyiti bar hemde bu méning mejburiyetlirimdin biri.”

D u q ning gérmaniyide élip barghan yéqindin buyanqi pa'aliyetliri toghrisida qurultayning mu'awin re'isi esqerjan we d u q pa'aliyetliri izchil qollap kelgen xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilatining mes'ulliridin ulrik déliyus ependiler bilen élip barghan söhbet xatirisini diqqitinglargha sunduq.