D u q yawropa parlaméntida “Jaza lagérliri” gha qarshi pa'aliyitini bashlidi

D u q re'isi dolqun eysa(solda) we “Ilham toxti guruppisi” ning re'isi enwerjan(ongda) ependiler yawropa parlaménti ezasi, “Uyghur dostluq guruppisi” rehberliridin ramon tremosa ependi bilen. 2019-Yili 8-yanwar, biryussél, bélgiye.

Dunya Uyghur qurultiyi re'isi dolqun eysa xitay hökümitining bir qisim döletlerning elchilirini xelq'arada “Jaza lagérliri”, “Yighiwélish lagérliri” dep eyibliniwatqan Uyghur diyaridiki lagérlarning bir qismini ziyaret qildurup, özlirining qilmishlirini aqlash teshwiqatini kücheytiwatqan peytte yawropa parlaméntida xitayning “Jaza lagérliri” gha qarshi pa'aliyetlirini bashlidi.

Myunxéndin 7-yanwar yolgha chiqqan dolqun eysa ependi bügün, yeni 8-yanwar küni yawropa parlaménti ezaliri bilen körüshüshni we yawropa ittipaqi tashqi ishlar ministirliqidiki ziyaretlirini resmiy bashlighan.

D u q re'isining yawropa ittipaqi ziyaritide “Ilham toxti guruppisi” ning re'isi enwerjan ependimu hemrah bolghan bolup, u xitay türmisidiki Uyghur öktichi ziyaliysi ilham toxtini “Nobél tinchliq mukapati” we “Saxarof mukapati” gha namzat körsitish pa'aliyetlirini qanat yaydurush meqsitide yawropa parlaméntida tirishchanliq körsitiwatqanliqini bayan qildi.

Dolqun eysa ependining bildürüshiche, xitay hökümiti ötken yili 12-ayning 28-künidin 30-künigiche 12 döletning béyjingda turushluq elchilirini Uyghur diyaridiki “Qayta terbiyelesh merkizi” ni ziyaret qildurup, bu terbiyelesh merkezlirining gherb küchliri éytqandek “Jaza lagérliri” emeslikini ispatlashqa urun'ghan. U sözide, yawropa parlaménti ezalirini bu mesilige segek mu'amile qilishqa agahlandurghanliqini tilgha aldi.

Melum bolushiche, ötken yili 8-ayning 10-küni b d t da ötküzülgen irqiy ayrimichiliqqa qarshi turush komitétining 96-nöwetlik yighinida, b d t xadimliri: “Biz xitay da'iriliridin Uyghur diyaridiki qayta terbiyelesh merkezlirini ziyaret qilishni tekrar telep qilghan bolsaqmu, buninggha jawab alalmiduq” dep ochuq otturigha qoyghan idi. Oxshash telepni yawropa ittipaqi tashqi ishlar ministirliqi kishilik hoquq kéngishi hemde gérmaniye parlaménti kishilik hoquq kéngishimu otturigha qoyghan. Emma xitay da'iriliri ret qilghan yaki jawab bergili unimighan. Ötken yili noyabirda yene gherb démokratik ellirining béyjingdiki 15 neper elchisi Uyghur aptonom rayonining partkom sékrétari chén chu'en'gogha mektup yollap, Uyghur diyari weziyitidin melumat sorighandimu, xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi xu'a chünying söz qilip, chet'el elchilirini xitayning ichki ishlirigha arilashmasliqni telep qilghan.

Gérmaniye awazining 8-yanwardiki xewiride körsitilishiche, xitay hökümiti bu qétim b d t xadimlirini yaki jaza lagérlirini ziyaret qilishni telep qilghan gherb démokratik döletlirining elchilirini emes, belki rusiye, qazaqistan, qirghizistan, özbékistan, tajikistan, afghanistan, hindistan, pakistan, malaysiya, hindonéziye, tayland we kuweyttin ibaret 12 döletning elchilirini atalmish “Qayta terbiyelesh merkizi” ni ziyaret qildurghan.

D u q mu'awin re'isi perhat muhemmidi ependi bu heqte toxtalghanda, xitayning “Dunyani aldash üchün oyun oynawatqanliqi” ni tilgha aldi. D u q bayanatchisi dilshat rishitmu oxshash közqarashni tekitlidi.

D u q re'isi dolqun eysa ependining bildürüshiche, u yawropa parlaméntidiki bir heptilik ziyaretliri jeryanida bir qisim parlamént ezaliri we “Uyghur dostluq guruppisi” xadimliri bilen xitayning jaza lagérlirigha qarshi 2019-yilliq pa'aliyet pilanlirini muzakire qilidiken.