Lagérgha tashlan'ghan chet'el puqrasi: gülbahar jélilowa lagérda körgen qara künler (3)

Qazaqistanliq Uyghur gülbahar jélilowa solan'ghan lagérdiki kamirida 14 we 17 yashliq quramigha yetmigen yash qizlarmu yatqan.

Uyghur diyaridiki xitayning jaza lagéridin tirik chiqalighan sanaqliq shahitlarning biri bolghan qazaqistanliq Uyghur ayal gülbahar jélilowaning sözlep bérishiche, u xitay da'iriliri teripidin tutqun qilinip ürümchi 3-türmiside ötküzgen 15 ayliq kamér hayatida insan tesewwurigha sighmaydighan xorluqlarni bashtin köchürgen. Uning mehkumluq hayatida ürümchidiki 3-türmide ötküzgen waqti bir qeder uzun, tartqan azabliri tolimu échinishliq bolghan.

Ürümchidiki-3 türme esli er jinayetchilerni qamaydighan türme bolup, tutqun qilin'ghan Uyghurlarning köplükidin bolsa kérek, da'iriler bu türmini ayallarni qamaydighan lagér ornidimu ishletken. Gülbaharning teswirlep bérishiche, u égizliki 6 métir, kengliki 3 métir, uzunluqi 7 métirche kélidighan, hemme yéri sémont we tömürdin yasalghan bu zulmetlik kamérida 40 tin artuq özige oxshash bigunah Uyghur ayallar bilen yatqan. Ularning chongining yéshi 80 ge taqashqan bolsa, kichikliri arisida hetta 14 yash we 17 yashtiki oqughuchi qizlarmu bar iken. Ular türlük gumanlar bilen qara qoyuq qamalghanlar bolup, téxi bala bolushigha qarimay qattiq soraq we éghir zulumlargha uchraydiken. Bundaq chaghlarda balisining yéshidiki bu qizlarning tartqan azablirigha chidimighan gülbahar “Qiynisanglarmu méni qiynanglar, bu balilarni qoyup béringlar. . .” dep gundipaylargha yélin'ghan chaghlirimu bolghan iken.

Hazirghiche zulmetlik jaza lagéridin qutulup chiqalighanlar sanaqliq. Hazirghiche radiyomizgha Uyghur diyaridiki lagérlarning ichki yüzi heqqide guwahliq bergen ömer bek'ali we méhrigül tursunlar özliri yatqan lagérlarning shara'itliri heqqide tepsiliy uchur bergen idi. Ular yene xitayning tutqundikilerge namelum bir dugh su ichkuzgenliki heqqide muhim uchur bergen idi. 15 Ay xitaydiki jaza lagérida yétip chiqqan gülbaharmu da'irilirining tutqundikilerge qerellik halda shu xil dugh suni ichküzgenlikini we bu seweblik tutqundiki ayallarning normal héyizining késilgenliki, hetta yash qizlarningmu shundaq bolghanliqini bildürdi.

Gülbahar xanim yene özi yatqan kamérda beziler soraqqa élip chiqip kétilgendin kéyin kallisidin adashqan halda kirgenlikige, éghir késel bolushigha qarimay tutqunlarning héchqandaq dawalinish pursitige érishelmigenlikige shahit bolghanliqini anglatti.

Gülbaharning sözlep bérishiche, u qamalghan 15 ay jeryanida 2-we 3-türmilerde yatqandin sirt, yene türmining merkizige jaylashqan doxturxanisigha 3 qétim apirilip, ilgiri-axir 2 aygha yéqin waqitni shu yerde ötküzgen iken. U bu jeryanda doxturxanida bezi késel tutqunlarni “Uxlitish” qa élip chiqip kétilip, ularning ikkinchi qaytip kirmigenlikige shahit bolghan.