Секретар: “кәнтимизгә чүшкән хәнзу кадирларни нуқтилиқ қоғдаватимиз”

Гумида йүз бәргән пичақлиқ һуҗумниң сәвәби һәққидә пикир баян қилған йәрлик аһалиләрдин бери, хотәндә кәнтләргә чүшкән хизмәт гурупписидики хитай кадирларниң аһалиләргә қарита қилиниватқан зораванлиқларға пәрдә арқисида туруп қоманданлиқ қиливатқанлиқи, мушу сәвәбтин бу қетимқи һуҗумда хитай ишчи-хизмәтчиләр көпләп олтурақлашқан нелупәр аһалиләр қорусиниң нишан қилинғанлиқи пәризини оттуриға қойди. Кәнт секретарлиридин бири нөвәттә өзлириниң “өз кәнтигә чүшкән хәнзу кадирларни нуқтилиқ қоғдаватқанлиқи” ни баян қилиш арқилиқ юқириқи пәрәзниң асассиз әмәсликини дәлиллиди.

Гумида 14-феврал йүз бәргән пичақлиқ һуҗум вәқәси һәққидики ениқлашлиримиз давамида кимликини ашкарилашни халимиған аһалиләрдин бири, вәқәниң қозғатқуч сәвәби һәққидә өз пәризини оттуриға қойди. Униң баян қилишичә, нөвәттә кәнтләргә чүшкән мәсчит башқуруш гурупписидики хитай кадирлар, мәсилә тапшуруш, өй ахтуруш қатарлиқ зораванлиқ түсини алған һәрикәтләрдә уйғур кадирларни алдиға чиқирип қоюп, өзлири пәрдә арқисидин қоманданлиқ қилған. Бәзидә улар талаш-тартишлиқ мәсилиләргә дуч кәлгәндә нәқ мәйданда йәрлик аһалиләргә көйүнгән, һесдашлиқ қилған қияпәттә позитсийә билдүргән болсиму, кәнт йиғинлирида мәсилигә қарар бәргәндә, һәр вақит қаттиқ қоллуқни тәшәббус қилип кәлгән. Кәнтләргә чүшкән хитай кадирлириниң бу икки йүзлимичи тәдбири, көплигән яшларниң қол телефонида чәкләнгән учурларни көрүш қатарлиқ аддий сәвәбләр билән тутулуши вә бир қанчә йиллап кесилишигә сәвәб болған. Бу әһвални тилға алған аһалиниң баян қилишичә, бу қетимқи пичақлиқ һуҗумниң хитай ишчи-хизмәтчиләр мәркәзлик олтурақлашқан нелупәр олтурақ райони тәвәликидә йүз бериши, әнә шу кәнтләргә чүшкән хитай кадирлириниң қилмишлириға қарита ғәзәп-нәпрәтниң ипадиси болуши мумкин. Бу пәрәзниң асассиз әмәсликини, гумидики бир кәнт секретариниң төвәндики баянлири дәлиллиди:

‏-Вәқәдин кейин, муқимлиқ тәдбирлирини күчәйтип кәнтимиздики хәнзуларни нуқтилиқ қоғдаватимиз.
‏-Қоғдаватқиниңлар хәнзу деһқанларму, кадирларму?
‏-Кәнтимизгә вилайәттин, наһийәдин вә йезидин чүшкән хәнзу кадирлар. Улар вәқәдин кейин бираз җиддийлишип қалди, уларни минбиңлар қоғдаватиду, коча чарлаш, өй тәкшүрүшкә биз өзимиз чиқиватимиз.
‏-Бу, юқириниң орунлаштурушиму өзүңларниң тәдбириму?
-юқиридикиләрниң орунлаштуруши.

Гуминиң һәрқайси идарә, җәмийәтлиридә нөвәтчилик хизмитини өтәватқан хадимларму, өзлиригә “хәнзу ишчи-хизмәтчиләрниң бихәтәрликигә мәсул болуш” һәққидә уқтуруш қилинғанлиқини ашкарилиди.

Хитай даирилири уйғур районида йүз бәргән шиддәтлик қаршилиқ һәрикәтлирини йеқинқи йиллардин бери диний радикализмниң ипадиси дәп тәшвиқ қилмақта, әмма мустәқил көзәткүчиләр, уйғур райондики қаршилиқ һәрикәтлириниң тарихий йилтизи барлиқини, йәни униң мустәмликичиликкә қарши бир һәрикәт икәнликини әскәртиш билән бирликтә, хитай нөвәттә йолға қоюватқан бастуруш характерлик сиясәтниңму бу вәқәләрниң көпийишидә қозғатқуч рол ойнаватқанлиқини тәкитлимәктә.