Sékrétar: “Kentimizge chüshken xenzu kadirlarni nuqtiliq qoghdawatimiz”

Gumida yüz bergen pichaqliq hujumning sewebi heqqide pikir bayan qilghan yerlik ahalilerdin béri, xotende kentlerge chüshken xizmet guruppisidiki xitay kadirlarning ahalilerge qarita qiliniwatqan zorawanliqlargha perde arqisida turup qomandanliq qiliwatqanliqi, mushu sewebtin bu qétimqi hujumda xitay ishchi-xizmetchiler köplep olturaqlashqan néluper ahaliler qorusining nishan qilin'ghanliqi perizini otturigha qoydi. Kent sékrétarliridin biri nöwette özlirining “Öz kentige chüshken xenzu kadirlarni nuqtiliq qoghdawatqanliqi” ni bayan qilish arqiliq yuqiriqi perezning asassiz emeslikini delillidi.

Gumida 14-féwral yüz bergen pichaqliq hujum weqesi heqqidiki éniqlashlirimiz dawamida kimlikini ashkarilashni xalimighan ahalilerdin biri, weqening qozghatquch sewebi heqqide öz perizini otturigha qoydi. Uning bayan qilishiche, nöwette kentlerge chüshken meschit bashqurush guruppisidiki xitay kadirlar, mesile tapshurush, öy axturush qatarliq zorawanliq tüsini alghan heriketlerde Uyghur kadirlarni aldigha chiqirip qoyup, özliri perde arqisidin qomandanliq qilghan. Bezide ular talash-tartishliq mesililerge duch kelgende neq meydanda yerlik ahalilerge köyün'gen, hésdashliq qilghan qiyapette pozitsiye bildürgen bolsimu, kent yighinlirida mesilige qarar bergende, her waqit qattiq qolluqni teshebbus qilip kelgen. Kentlerge chüshken xitay kadirlirining bu ikki yüzlimichi tedbiri, köpligen yashlarning qol téléfonida cheklen'gen uchurlarni körüsh qatarliq addiy sewebler bilen tutulushi we bir qanche yillap késilishige seweb bolghan. Bu ehwalni tilgha alghan ahalining bayan qilishiche, bu qétimqi pichaqliq hujumning xitay ishchi-xizmetchiler merkezlik olturaqlashqan néluper olturaq rayoni tewelikide yüz bérishi, ene shu kentlerge chüshken xitay kadirlirining qilmishlirigha qarita ghezep-nepretning ipadisi bolushi mumkin. Bu perezning asassiz emeslikini, gumidiki bir kent sékrétarining töwendiki bayanliri delillidi:

‏-Weqedin kéyin, muqimliq tedbirlirini kücheytip kentimizdiki xenzularni nuqtiliq qoghdawatimiz.
‏-Qoghdawatqininglar xenzu déhqanlarmu, kadirlarmu?
‏-Kentimizge wilayettin, nahiyedin we yézidin chüshken xenzu kadirlar. Ular weqedin kéyin bir'az jiddiyliship qaldi, ularni minbinglar qoghdawatidu, kocha charlash, öy tekshürüshke biz özimiz chiqiwatimiz.
‏-Bu, yuqirining orunlashturushimu özünglarning tedbirimu?
-Yuqiridikilerning orunlashturushi.

Gumining herqaysi idare, jem'iyetliride nöwetchilik xizmitini ötewatqan xadimlarmu, özlirige “Xenzu ishchi-xizmetchilerning bixeterlikige mes'ul bolush” heqqide uqturush qilin'ghanliqini ashkarilidi.

Xitay da'iriliri Uyghur rayonida yüz bergen shiddetlik qarshiliq heriketlirini yéqinqi yillardin béri diniy radikalizmning ipadisi dep teshwiq qilmaqta, emma musteqil közetküchiler, Uyghur rayondiki qarshiliq heriketlirining tarixiy yiltizi barliqini, yeni uning mustemlikichilikke qarshi bir heriket ikenlikini eskertish bilen birlikte, xitay nöwette yolgha qoyuwatqan basturush xaraktérlik siyasetningmu bu weqelerning köpiyishide qozghatquch rol oynawatqanliqini tekitlimekte.