Yaponiye yuqiri palatasi yighin zalida jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqi jakarlandi

Jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqi jakarlash yighinida yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi ilham mahmut(ongdin birinchi). 2016-Yili noyabir, yaponiye.

Dunyaning her qaysi jaylirida pa'aliyet élip bériwatqan jenubiy mongghuliye kishilik hoquq teshkilatlirining wekilliri bügün tokyogha jem bolup,yaponiye yuqiri palatasi yighin zalida jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqini dunyagha jakarlash yighini chaqirish aldida, palata binasining derwazisi aldigha xitay oqughuchiliri we xitay ishlemchiliri topliship, yighinning échilishigha qarshiliq bildürdi.

Qollirida: “Bölgünchilikke qarshi turimiz”, “Musteqilchilerning yighin chaqirip xitayni parchilashqa urunushigha qarshiliq bildürimiz” dégendek pilakatlarni kötürgen 50 ge yéqin xitay namayishchi süküt halette turup yighin'gha qarshiliq bildürdi.

Ziyaritimizni qobul qilghan, biraq nam sheripini ashkarilashni xalimighan namayish teshkilligüchilerdin biri “Silerning namayish élip bérishtiki meqsitinglar néme?” dégen so'alimizgha jawab bérip:“Bu xil bölgünchilik heriketliri arqiliq yapon-xitay munasiwiti buzulsa, bizning xizmitimizge we turmushimizgha tesir yétidu. Shunga biz özlükimizdin teshkillinip bu namayishni élip barduq” dédi.

Tokyodiki yapon tili mektipide oquwatqan xitay qizi namayishqa qatnishish sewebi heqqide toxtilip:“Yapon-xitay munasiwitining buzulushigha qarshi turush yüzisidin namayishqa ishtirak qildim” dédi.

Namayishchi xitaylarning beziliri ziyaritimiz jeryanida: “Xongkong, Uyghur, tibet we mongghul musteqilchilirining herikitige qarshi turush bizning meqsitimiz” dédi. Biraq, namayishchi xitaylar bizning: “Namayishni tokyodiki xitay elchixanisi teshkillidimu?” dégen so'alimizgha jawab bérishni ret qildi.

Yaponiye yuqiri palatasi binasi derwazisi aldida xitaylar namayishni dawamlashturuwatqan bir peytte, jenubiy mongghuliye qurultiyining yighini chüshtin kéyin sa'et birde, palata binasining yighin zalida resmiy bashlandi.

Yighinda aldi bilen jenubiy mongghuliye qurultiyi teyyarliq komitétining mes'uli daychin özlirining bir yildin buyan her qaysi ellerde pa'aliyet élip bériwatqan mongghul kishilik hoquq teshkilatliri öz-ara söhbetlishish we muzakirilishish arqiliq chet'ellerdiki jenubiy mongghuliye teshkilatlirining ittipaqliqini we hemkarliqini ilgiri sürüsh üchün etrapliq teyyarliq körüp jenubiy mongghuliye qurultiyini qurup chiqqanliqini jakarlidi,

Daychin yene erkin, démokratik saylam élip bérip qurultay rehberlik qatlimini saylam chiqqanliqini bildürdi we qurultay rehberlirining isimlikini élan qildi. Jenubiy mongghuliye qurultiyining re'islikige gérmaniyedin kelgen timuchi réto, yaponiyedin jerghil, urginler mu'awin re'islikke, daychin bash katipliqqa, archa mu'awin bash katipliqqa saylan'ghan.

Jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqi jakarlinip rehberlik saylimi élan qilin'ghandin kéyin, yighin'gha ishtirak qilghan yaponiye parlamént ezaliridin bir qisim wekiller sözge chiqip qurultayning qurulghanliqini tebriklidi.

Sabiq yaponiye parlamént ezasi miyaki tebrik söz qilip, jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqining, chet'ellerdiki mongghul kishilik hoquq pa'aliyitidiki tarixiy bir bösüsh bolghanliqini tekitlep: “Mongghullar gerche öz wetinide yighin chaqirip, özlirining teqdiri üstide oylishish imkaniyiti bolmisimu, biraq insanperwer kishilerning yardimi bilen bügünki yighinni chaqirip dunyagha jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqini jakarlidi” dédi.

Yaponiyediki kishilik hoquq teshkilatliridin asiya erkinlik, démokratiyesini ilgiri sürüsh uyushmisining re'isi tibetlik pima garpur söz qilip, yaponiyede élip bériliwatqan tibet, Uyghur, mongghularning kishilik hoquq pa'aliyetliri heqqide toxtaldi: “1990-Yili tokyoda xelq'ara tibet mesilisi ilmiy muhakime yighini chaqirilip shundin buyan, tibet mesilisi yaponiyege tonulushqa bashlidi. Tokyoda 2008-yili yaponiye Uyghur jem'iyiti qurulup, 2012-yili dunya Uyghur qurultiyining 4-nöwetlik qurultiyi échilip yaponiyege sherqiy türkistan mesilisi tonuldi. Mana bügün jenubiy mongghul qurultiyi quruldi. Bundin kéyin mongghul mesilisi yaponiyege resmiy anglitilishqa bashlaydu. Tibet,Uyghur, mongghularning hazirqi halitimiz éghir bolsimu, ishinimenki, kelgüsimiz parlaq” dédi.

Yaponiyede pa'aliyet élip bériwatqan xitay démokratliridin shyang lin amérikidiki xitay kishilik hoquq pa'aliyetchisi wéy jingshingning tebrik sözini oqup ötti we özining qarashlirini otturigha qoyup: “Uyghur, tibet, mongghullar kélinglar, birlikte hemkarliship ortaq düshminimiz bolghan xitay kompartiyesige qarshi turayli” dédi.

Teywen qanun uniwérsitétining proféssori li tebrik söz qilip, jenubiy mongghuliye qurultiyi qurulghanliqini tebriklesh bilen birge, bundin kéyin teywende mongghul, Uyghur, tibet mesililirini keng anglitish üchün, bu üch milletning teywende köprek pa'aliyet élip bérishini ümid qilidighanliqini bildürdi.

Jenubiy mongghuliye qurultiyi yighin jeryanida yaponiye Uyghur birliki teshkilatining re'isi turmuhemmet hashim dunya Uyghur qurltiyining re'isi rabiye qadir xanimning awazliq tebrik sözini köpchilikke yetküzdi.

Yighin jeryanida amérikidiki puqralar küchi teshkilatining wekili, gérmaniye, gollandiye, xongkong we teywendin kelgen xitay démokratliri we shundaqla mongghuliyedin kelgen wekiller arqa-arqidin tebrik sözi qildi.

Yighin'gha ishtirak qilghan yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi ilham mahmut qurultay heqqide toxtaldi.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.