Xitayning “Oqughuchilar we hökümet xadimlirini bashqurush tedbirliri” namliq yene bir mexpiy höjjiti ashkarilandi

Xitay hökümitining yéqinda ashkarilan'ghan Uyghur diyari heqqidiki mexpiy höjjetlirining yene biri 2018-yil 5-ayning 3-küni tarqitilghan “Nuqtiliq ahaliler topi ichidiki oqughuchilar bilen hökümet xadimlirini bashqurush tedbirliri” namliq höjjettur. Mezkur höjjette oqughuchilar we herqaysi sahelerde ishleydighan hökümet xizmetchilirini asas qilghan ziyaliylar topini nazaret qilish we bu topluqtiki atalmish “Ikki yüzlimichi” lerni tépip chiqip jazalash telep qilin'ghan.

“Ürümchi sheherlik muqimliqni qoghdash qomandanliq shtabi” teripidin tarqitilghan mezkur höjjetke “2018-Yil 60-nomurluq höjjet” dep izahat bérilgen.

Höjjette nuqtiliq tekshürülidighan ahaliler topi ichidiki oqughuchilar we hökümet xadimlirining idiyewi xizmitini muhim nuqta qilip tutush, qerellik halda tallap tekshürüsh arqiliq bu ikki topluq ichidiki idiyede turaqliq bolmighan, hökümetning muqimliq tedbirliri we jem'iyettin naraziliqi küchlük bolghanlarni tépip chiqip, ulargha qarita idiyewi terbiyeni kücheytish, terbiyeni qobul qilishta layaqetlik bolmighanlarni dawamliq terbiyelesh, “Idiyede ashqun, pozitsiyesi jahil, xizmetke maslashmighan, til biriktürüp qutratquluq qilghanlarni qanun boyiche qattiq jazalash” tedbirliri tepsiliy otturigha qoyulghan. Höjjette yene munasiwetlik mektep idare-organlarning höjjettiki belgilimilerni qattiq ijra qilishi telep qilin'ghan.

“Ürümchi sheherlik muqimliqni qoghdash qomandanliq shtabi” teripidin chiqirilghanliqi qeyt qilin'ghan mezkur höjjettiki izahattin melum bolushiche, mezkur höjjet Uyghur aptonom rayonluq partkom teripidin 2018-yili tarqitilghan “3 Xil türdiki sezgür kishiler topini zenjirsiman bashqurup terbiyelesh yolyoruqi” namidiki 8-nomurluq höjjetke asasen chiqirilghan iken.

Höjjette “Nuqtiliq ahaliler topi ichidiki oqughuchilar we hökümet xadimlirini bashqurush tedbirliri” ni ijra qilishning konkrét chare-tedbirliri 7 nuqtigha yighinchaqlinip bayan qilin'ghan:

1. Oqughuchilar we hökümet xadimliri topi ichidiki nuqtiliq közitilidighan obyéktlarni tallap békitish.

2. Mektep, idare-organlar nuqtiliq közitilidighan obyéktlar üstidin tekshürüp arxip turghuzup, ularning idiyewi qarashliridiki mesililerni igilesh.

3. Nuqtiliq közitilidighan obyéktlar olturushluq rayonlardiki mehelle komitétlirimu mektep, idare-organlargha masliship, ularning alaqe-da'irisi we kündilik turmush ehwalini közitish.

4. Yataqliq mekteplerde yétip oquydighan oqughuchilargha qarita idiyewi terbiyeni kücheytish.

5. Idiyewi meydani mustehkem bolmighan, jem'iyettin naraziliqi küchlük bolghan, hökümetning bashqurushigha maslashmighan, muqimsizliq peyda qilish éhtimalliqi küchlük bolghan ayrim sandiki oqughuchilar we xizmetchilerge qaritilghan nazaret we bashqurushni yenimu kücheytish.

6. Heptide bir qétim kichik da'iride bahalash we her ayda bir qétim bahalap békitish tüzümini yolgha qoyup, idiyewi terbiyeni qobul qilishta aktip bolghan, partiye hökümetning bashqurushigha yéqindin maslashqanlargha qaritilghan nazaretni boshitish yaki ularni adettiki kishiler topigha qoshuwétish.

7. Idiyewi terbiyeni qobul qilishta jahilliq qilghan, terbiyelesh xizmitige maslashmighan, til-biriktürüp qutratquluq qilishqa urun'ghan az sandikilerge qarita qanuniy belgilimiler boyiche qattiq zerbe bérish.

Uyghur diyarining weziyitini közitiwatqan weziyet analizchiliri we Uyghur pa'aliyetchilirining ilgiri sürüshiche, “Ürümchi sheherlik muqimliqni qoghdash qomandanliq shtabi” teripidin tarqitilghan mezkur höjjettiki belgilimiler Uyghur diyarida 2016-yili yil axiridin bashlapla yolgha qoyulup, “Ikki yüzlimichilerge zerbe bérish” namida ijra qilinishqa bashlighan iken.

Amérika Uyghur birleshmisining re'isi ilshat hesen ependi ziyaritimizni qobul qilip, bu heqte öz qarashlirini bayan qildi. U sözide 2017-yili 3-ayning axiri bashlan'ghan xotenlik yéza sékrétari obulqasim mettursun élan qilghan “Ochuq xet” bilen teng hökümet xizmetchiliri arisidiki “Ikki yüzlimichi” lerni pash qilish we zerbe bérish dolquni qanat yayghanliqini, bu jeryanda Uyghur serxillirining türküm-türkümlep tutqun qilinip “Terbiyelesh lagérliri” yaki türmilerge qamalghanliqini tilgha élip ötti.

Radiyomiz we bashqa xelq'araliq taratqularning ashkarilishiche, 2016-yilining axiri, bolupmu 2017-yili kirgendin buyan Uyghur ziyaliyliri, bolupmu medeniyet-sen'et sahesidiki bir türküm tonulghan sen'etkarlar we sha'ir-yazghuchilar “Ikki yüzlimichi” yaki “Idiyeside mesile bar” dégendek her xil betnamlar bilen tutqun qilin'ghanliqi melum.

Tutqun qilin'ghan Uyghur serxilliri ichide shinjang uniwérsitétining sabiq mektep mudiri doktor tashpolat téyip, shinjang tébbiy uniwérsitétining sabiq mektep mudiri xalmurat ghopur, shinjang pédagogika uniwérsitéti filologiye institutining proféssori abduqadir jalalidin, tonulghan obzorchi yalqun rozi, shinjang xelq bash neshriyatining bashliqi abduraxman ebey, yangraq awazi bilen tonulghan naxshichi we muzikant abduréhim héyt, ammibab naxsha cholpini ablajan awut qatarliqlargha “Ikki yüzlimichi”, “Milliy bölgünchi” dégendek qalpaqlar kiydürülüp lagérlargha qamalghanliqi, hetta türmilerge tashlan'ghanliqi radiyomiz we bashqa xelq'ara taratqularda xewer qilin'ghan idi.