Qaramay shehiride öyi chiqiwétilgen Uyghurlar xitay saqchiliri bilen toqunushti

Öyi chiqiwétilgen, öy-makansiz qalghan Uyghurlar. 2014-Yili 17-iyul, qaramay.

Qaramay shehiride öyi chéqilip kochida qalghan Uyghurlar özlirini kochidinmu qoghlashqa kelgen xitay xadimliri bilen toqunushqan we ularning teleplirige qoshulmighan.

Da'iriler 17-iyul qaramay shehirining sirtida Uyghur élining her qaysi jayliridin kélip olturaqlashqan we yurt shekillendürüp térichilik qiliwatqan 10 nechche a'ililik Uyghurning öy-makanlirini mejburiy chéqiwetkenidi. Netijide 40 tin artuq Uyghur ramzan aylirida baridighan yéri yoq kochida qalghan we kelgen yurtigha kétishke mejburlan'ghan idi.

Aldinqi qétimliq programmimizda qaramay shehirining gherbiy tashliq jilghisida öyi mejburi chéqiwétilgen Uyghurlarning öy makansiz qalghanliqi toghrisida xewer bergen iduq.

Bu mejburiy öy chiqish 7-ayning 17-küni peyshenbe küni etigende élip bérilghan.

18-Chésla etigende qaramay sheherlik hökümet, qaramay rayonluq hökümet, tengritagh yoli ish béjirish bashqarmisi, sheher qiyapitini qoghdash idarisi, tengritagh saqchixanisi, sheherlik alahide saqchi etriti, qatnash saqchi etritidin terkib tapqan 100din artuq hökümet xadimliri öyi chéqilip ketken Uyghurlarni piyadiler yolini tosup, sheher qiyapitige tesir yetküzdünglar dégen bahane bilen ularni tarqilip kétishke mejburlap öy jabduqlirini yötkeshke temshelgende, öysiz qalghan Uyghurlar bilen birge shu rayondiki baqmichiliq bilen shughulliniwatqan 100 din artuq Uyghur bilen hökümet xadimliri otturisida sürkilish peyda bolghan, Uyghurlardin ayallar, balilar xitay saqchilirigha qarshi sepning aldigha chiqip ular bilen qarshilashqan. Uyghurlarning adem sani köp, ayallar balilarning birlikte qarshiliq körsitish netijiside xitay saqchiliri keynige chékin'gen we neq meydanda tutqin qilishqa amalsiz qalghan.

Arqidin xitay da'iriliri ularni qaramay sheherdin 10kilométirliq yiraqliqtiki rayondin bina öy körsitidighanliqini éytip yumshaq wastilar bilen tarqaqlashturushqa tirishqan.

Ular körsetken rayondiki bina öylerge töleydighan zakalet puli we ijare heqqi yuqiri, tok, su pulliri ayrim élinidighan bolup bu öylerde olturushqa kirim menbesi az bolghan Uyghurlar üchün, intayin éghir iqtisadi bésim peyda qilidighan bolghachqa öy-makansiz qalghan Uyghurlar ularning bu teklipini qobul qilmighan.

Xitay da'irilirining shu rayondiki Uyghurlar we hökümet xadimliri otturisida mesilining kéngiyip kétishning aldini élish üchün, öy-makansiz qalghan Uyghurlarni waqitliq ashkara yurtigha qayturushqa pétinalmisimu emma ularni tarqaqlashturup bolup, ularning ehwaligha perwasiz qaraydighanliqi neq meydanda bu ishlargha shahit bolghan emma ismini ashkarilashni xalimighan bir kishi teripidin ashkarilandi.

Qaramay sheherlik tengritagh saqchixanisi saqchilirining gherbiy tashliq jilghisidiki Uyghurlarni uzaqtin buyan közitip kéliwatqanliqini, öyler mejburiy chéqiwétilgendin kéyin közitishni téximu kücheytkenliki melum boldi.

Biz bu ehwalgha qarita köz qarishini élish üchün, dunya Uyghur qurultiyining shwétsiyede turushluq bayanatchisi dilshat rishitni ziyaret qilduq.

Dilshat rishit qaramay shehiridek bir néfit shehiride shu yerde yashawatqan Uyghurlarning sheherdin mejburi qoghlinishning özi xitay da'irilirining yürgüzüwatqan siyasitining Uyghurlarni yoq qilish ikenlikning yene bir xil ipadilinishi dep körsetti.

Dilshat rishit sözide yene ramzan mezgilde xitay da'irilirining qaramay shehiridiki Uyghurlarni öydin mejburiy qoghlap chiqirishi peqet qaramay shehiridila emes sherqiy türkistanning pütün sheher, nahiyiliride élip bériwatqan omumyüzlük heriket ikenlikini tenqid qilish bilen birge xitay da'irilirini bu xildiki siyasitini toxtishishqa chaqirdi.