Xitay qeshqer, qorghas iqtisadiy rayoni qurulushni qayta kötürüp chiqti

Uyghur rayonluq hökümet yéqinda 2010 - yili otturigha qoyulghan qorghas we qeshqer iqtisadiy alahide rayoni qurulushigha qaytidin meblegh sélishni pilan qilip, yéngidin bir qatar étibar siyasetlirini chiqardi. Emma rayon weziyitini közetküchiler, mezkur iqtisadiy alahide rayon qurulushning mewjut shara'itlargha mas kelmeydighanliqini ilgiri sürmekte.

Melum bolushiche, da'iriler bu qurulushlar arqiliq mezkur ikki rayonda zamaniwi iqtisadiy belwagh shekillendürüshni hem atalmish ixtisasliqlarni jelp qilishni nishan qilghan.

Xitay hökümiti “5 - Iyul weqesi” din kéyin, Uyghur élining iqtisadini tereqqiy qildurup, Uyghur xelqining turmushini yaxshilaydighanliqini, bu arqiliq milliy ziddiyetni peseytip, menggülük eminlik berpa qilidighanliqini ilgiri sürgen idi.

Ular, bu pilan ramkisi ichide qeshqer we qorghasta ikki alahide iqtisadiy rayoni qurup chiqish pilanini otturigha qoyghan.

Xitay hökümiti eyni chaghdiki teshwiqatlirida qeshqerni xelq'ara derijilik chong sheher qilip qurup chiqip, ottura asiyaning soda merkizige aylanduridighanliqini ilgiri sürgen. Xitay hökümiti bu iqtisadiy rayon qurush pilanini bir mehel qattiq teshwiq qilip, bir qatar meblegh sélish pilanlirini yolgha qoyup baqqan bolsimu, emma bir qanche yildin buyan emeliy netije körülmigen.

Emma bügün, xitayning shinxu'a torida bérilgen bir xewerdin qarighanda, Uyghur rayonluq hökümet seyshenbe küni yéngi bir siyaset chiqirip, bu ikki iqtisadiy alahide rayon qurulushini qayta bashlighan. Shinjang tereqqiyat we islahat komitéti teripidin chiqirilghan yéngi siyasetke asasen, qeshqer we qorghas iqtisadiy alahide rayonlirining memuriyet, maliye, baj, yer ishlitish, sana'et we ixtisasliq xadimlargha alaqidar siyasetliride bir qatar yéngi tengsheshler élip bérilghan.

Xewerdin qarighanda, bu ikki rayonning asasiy qurulushi üchün her yili ayrim - ayrim halda 50 milyon yüen meblegh sélish qarar qilin'ghan. Buningdin sirt yene, bu ikki rayonda bashqurush komitéti qurulidighan bolup, bu bashqurush komitétlirigha mezkur rayondiki bölümlerni bashqurush we öz - ara hemkarlishish hoquqi bérilgen we bajda étibar bérish, pen - téxnika, tetqiqat türlirige meblegh yardimi qilish qarar qilin'ghan.

Xewerde yene, deslepki bashlinish yili hésablinidighan 2012 - 2021 - yilliri arisida bu ikki rayondiki bashqurush komitéti iqtisadiy rayondin kirgen kirimni iqtisadiy rayonning qurulushi we karxana tereqqiyatini yölesh üchün ishletse bolidu, déyilgen.

Shinxu'a bu heqtiki xewiride, asasiy qurulushtiki maliye qiyinchiliqi we sélin'ghan mebleghning yéterlik bolmasliqi qatarliq sewebler tüpeylidin qeshqer we qorghas iqtisadiy rayon qurulushlirining emelge ashmighanliqi, emma bu yéngi yolgha qoyulghan siyaset arqiliq qiyinchiliqning hel bolushi mumkinliki bayan qilghan.

Emma rayon weziyitini közetküchiler, 2010 - yili qeshqer we qorghasta ikki iqtisadiy alahide rayon qurush pilani otturigha qoyulghandila bu ikki qurulushning, bolupmu qeshqerde xelq'araliq zamaniwi sheher qurulushining mewjut shara'itlargha mas kelmeydighanliqini, bu pilanning emeliyettin yiraq ikenlikini bildürgen. Uning üstige, xitay axbarat wasitilirining bu heqtiki xewerliride, bu iqtisadiy alahide rayonni qandaq quridighanliqi, yerlik xelqlerning buningdin zadi qanchilik menpe'etke érisheleydighanliqidek bir qatar muhim mesililerge jawab bolalaydighan héchqandaq konkrét siyaset we pilan körsitelmesliki pilan'gha qarita qattiq guman qozghighan.

Uning üstige qeshqerning eslidila adem zich, su we yer qis bolushtek tebi'iy shara'itiningmu bu xil iqtisadiy rayon'gha mas kelmeydighanliqini mutexessisler alliqachan otturigha qoyup bolghan bir mesile. Emma, xitay hökümitining bu 4 yil boyiche héchqandaq netije chiqiralmasliqigha qarimay, bu siyasetni qaytidin tengshep, qaytidin yolgha qoymaqchi bolushi közetküchilerning diqqitini qozghimaqta.

Amérikidiki Uyghur ziyaliysi élshat hesen ependi yéqindin buyan Uyghurlargha alaqidar yüz bériwatqan weqelerdin kéyin xitay hökümitining meyli qandaq bedel töleshtin qet'iynezer bu pilanni emelge ashurushni niyet qilghanliqini, qararning pütünley siyasiy ikenlikini bildürdi.

Shinxu'a toridiki xewerde körsitilishiche, bu nöwet yolgha qoyulghan yéngi siyasetlerning muhim bir qismi rayon'gha ixtisasliq xadimlarni jelp qilishni asas qilidiken.

Bumu közetküchiler otturigha qoyghandek, xitay hökümitining bu arqiliq téximu köplep köchmenlerni yötkep kélish, Uyghurlarni ilgirilep az sanliq orun'gha chüshürüp qoyush, bu arqiliq rayonni ilgirilep kontrol qilishini meqset qilghanliqini téximu roshen körsitip turmaqta.

Emma élshat hesen ependi Uyghurlarning mesilisining noqul iqtisadiy mesile emeslikini, uning medeniyet, din, til, tarix, siyaset we bashqa amillarni öz ichige alghan keng da'irilik mesile ikenlikini tilgha élip, xitay hökümitining iqtisadiy rayonlar arqiliq menggülük eminlik berpa qilish, köchmen arqiliq Uyghurlarni yoqitish nishanigha yételmeydighanliqini eskertti.