Yurt-makanliridin köchürülüwatqan qumul taghliqlirining bügünki ehwali (2)

Igilishimizche, qumulning taghliq rayonliridiki Uyghur déhqan-charwichilarning mehelle boyiche sheherge köchürülüshi nurghun qedimiy yurtlarning bir-birlep tashlinip qélishini keltürüp chiqarghan.

Hökümetning bu xil istratégiyilik pilanliridin ustiliq bilen paydilan'ghan xitay shirketliri eslidiki Uyghur mehelliliri we ulargha tewe tebi'iy menzirilik yaylaqlarda sayahet orunliri qurup zor payda élishqa bashlighan. Téximu échinarliq bolghini shuki, tömürti qatarliq taghliq kentlerde sheherge köchüshni ret qilip öz yurtida qalghan a'ililerning perzentliri oquydighan mekteplermu taqalghan.

Köchüshni ret qilip yurti tömürti kentide hazirghiche turuwatqan eysa yehya aka ziyaritimizni qobul qilip bezi ehwallar heqqide uchur berdi.

U tömürti kentining barghanséri tashlinip qéliwatqan yaylaqliri heqqide toxtilip mundaq dédi: “Tömürti kenti taghliq rayon, uning nurghun yaylaqliri bar, 20 ming tuyaq charwa baqqudek yaylaqliri bar. Hazir xelqni sheherge köchürüshke bashlighandin kéyin, nurghun kishiler charwilirini sétip yaylaqni boshitip berdi. Bu yerlerni emdi hökümet sayahet orni qilidiken dégen geplerni angliduq.”

Eysa yehya aka yene mundaq dédi: “Tömürti kentidin bashqa etraptiki qoshna yéza-kentlerdin gherbiy tagh (sharla téghi) yézisi pütünley köchürülmekte. Bizge qoshna bolghan nérnasu kenti we aqtash yézilirimu hemmisi dégüdek köchürülüwatidu. Ilgiri aqtash ayrim bir yéza idi, köchürülgendin kéyin u yerdiki mehelliler yoq boldi, peqet yüzde bir pirsent adem qaldi. Aqtash yézisini xenzu shirketliri sayahet rayoni qilip échiwatidu.”

Eysa yehya aka yurt-makanlirini tashlap sheherge köchüwatqanlar heqqide öz xorsinishlirini mundaq ipade qildi: “Mushundaq köchürülse bizning bu yurtlar kéyinche iz-déreksiz ghayib bolidighandek qilidu. Nurghun adem iqtisadiy qiyinchiliq tüpeyli hökümetning dibaw (töwen kapalet puli) gha qiziqip köchüwatidu. Az bir qisim kishiler ata-bowiliridin qalghan yurt-makanlirining emdilikte xarab boluwatqanliqidin ensirewatqan bolsimu, lékin yashlar turmush usulini özgertish we sheher hayatigha telpünüsh xiyali bilen köchüshke qiziqiwatidu.”

Axirida eysa yehya aka öz a'ilisining hazirqi ehwali heqqide mundaq dédi: “Men köchüshni ret qilghan az sanliq kishilerning biri. Shu sewebtin hökümet tereptin manga héchqandaq iqtisadiy yardem bérilmidi. 4 Balam bar, ularni oqutushni oylighan bolsammu, lékin iqtisad yoq, oqutalmidim. Eng kichik oghlum shinjang uniwérsitétigha imtihan bérip ötken idi, lékin uni uniwérsitétta oqutushqa iqtisadiy qurbimiz yetmidi. Hazir u balammu ishsiz turuwatidu.”