Xitay hökümiti: qosh dölet puqraliri xitay chégrasidin xalighanche kirip-chiqalmaydu

Xitay qosh dölet puqralirini étirap qilmaydighanliqini we buninggha qarita chare qollinidighanliqini resmiy élan qildi. Ilgiri nurghun xitay puqraliqigha ige kishiler gerche özi küchmen bolghan bashqa ellerning pasportigha ige bolghan bolsimu, tughulghan jayidiki yiltizini saqlap qélish, bérip-kélishke asan bolush üchün xitay puqraliqidinimu waz kechmigen. Lékin buningdin kéyin bundaq kishiler bayqalsa, ularning xitay chégrasidin atlishighimu yol qoyulmaydighanliqi, hetta xitaydin chiqishi cheklinidighanliqi, xitay da'iriliri teripidin resmiy uqturuldi. 7-Aydin bashlap resmiy ijra qilinidighan bu tedbir ürümchi jama'et jama'et xewpsizlik organliri teripidinmu delillendi.

Uyghur aptonom rayonluq jama'et xewpsizlik nazariti 26-iyun özining ündidar supisida uqturush tarqitip, 7-aydin bashlap chet'el pasportigha ige, emma xitaydiki nopusini üchürmigenlerning xitay chégrasidin chiqishining cheklinidighanliqini agahlandurghan. Bu uqturush xitay jama'et xewpsizlik ministirliqining pasport qanunining ijra qilinishigha qarita bu yil 2-ayning 10-küni élan qilin'ghan tüzitish kirgüzgen tedbirige asasen chiqirilghan bolup, emeliyette xitayning chégra éghizliri, xelq'araliq ayropilan istansilirida chet'eldin kirgüchilerning barmaq izini élish tedbiri bu yildin bashlap ijra qilinishqa bashlighan.

Nöwette Uyghur éli shundaqla xitay boyiche élan qilin'ghan xitay puqralirining chégradin kirip-chiqishni bashqurush qanunining yéngi ijra tedbiride, qosh dölet pasportigha ige kishilerning xitaydiki nopusi öchürülmigenliki bayqilipla qalsa, ularning chégradin chiqishi cheklinidiken we munasiwetlik qanuniy resmiyetliri testiqlenmigüche chégra atlash hoquqi bolmaydiken. Bu belgilime boyiche yene, 14 yashtin 70 yashqiche bolghan her qandaq chet'el pasportigha ige junggoda tughulghanlarning xitay chégrasidin ötkende 10 barmiqining izi, chirayi, köz rengdar perde xatirisi qatarliq fizi'ologiyilik belgilirini arxipqa aldurushi shert iken.

Mezkur tedbirning her qaysi jama'et xewpsizlik tarmaqlirigha tarqitilip 7-aydin bashlap resmiy ijra qilinishqa bashlinidighanliqi ürümchi bawshen yoli saqchixanisidin delillendi.

Xitay saqchi bu uqturush boyiche, Uyghur élidiki nopusi öchürülmigen qosh dölet puqraliqigha ige kishilerning chégradin chiqishi cheklinidighanliqi, bolupmu 26 nuqtiliq döletlerde olturushluq yaki ularning puqraliqigha ige kishilerge xitay chégrasidin kirip-chiqquche choqum yuqiriqi belgilimidiki telepler qoyulidighanliqi bildürdi.

Emeliyette Uyghur élida xitayning bu belgilimisi mezkur uqturush tarqitilishtin burunla ijra qilinishqa bashlighan bolup, qazaqistan puqraliqigha we qazaqistanda menggülük turush hoquqigha ige qazaqlarning yéqinqi aylarda xitay teripidin pasportlirining tartiwélin'ghanliqi we nurghun awarichilikke uchrighanliqi heqqidimu xewerler tarqatqan iduq. Yéqinda qazaqistandin radiyomizgha melumat bergen bir qazaq kishining déyishiche, gerche qazaqistan hökümiti we metbu'atlarning bésimi tüpeyli, Uyghur élidiki xitay da'iriliri qazaqlarning qolidin tartiwélin'ghan pasportlirini qayturup bergen bolsimu, da'irilerge tizimgha aldurmay we ruxsitini almay turup chégradin atlishi cheklinidighanliqini agahlandurghan iken.

Xitay puqralirining chégradin kirip-chiqishni bashqurush qanunining 8-maddisida “Junggo puqraliqigha ötüshke iltimas qilip testiqlan'ghanlar bashqa dölet puqraliqidin aptomatik waz kechken bolidu. 9-Maddisida bolsa, chet'ellerge küchmen bolghan junggo puqraliri bashqa döletlerning puqraliqini qobul qilghan haman junggo puqrasiliq salahitidin aptomatik halda mehrum qalidu” dep belgilen'gen.

Emma, bu qanunning ijra qilinishini xitay hökümiti barghanche yéngi tedbirler arqiliq chingitip bériwatqanliqi melum. Mezkur uqturushqa qarita xitay we Uyghurlar qolliniwatqan ijtima'iy taratqulardiki inkaslardin yéqinqi ikki kündin buyan türlük sewebler bilen xitay puqraliqidin waz kechmigen qosh salahiyetlik kishilerde, bolupmu xitay teripidin bérilgen salahiyetliri bilen öy mülük, shirket, banka qatarliq resmiyetlirini béjirgen kishilerde, xitaygha kirishi we ish béjirishlirining dexlige uchraydighanliqidek endishiler peyda qiliwatqanliqi melum.

Kanadada yashawatqan Uyghur közetküchilerdin memet toxti ependi bu heqte radiyomizgha inkas qayturup, xitayning nöwettiki yéngi belgilimisining ijra'atliri, gerche pütkül xitay da'iriside ijra qilinsimu, bolupmu Uyghurlargha qarita alahide ching bolushi mumkinlikini otturigha qoyup, buninggha hazirghiche xitay türmiside yétiwatqan kanada puqraliqigha ige hüseyin jélil mesilisini misal qilip körsetti. Shundaqla buning üchün, chet'ellerde yashawatqan we wetinige qaytmaqchi bolghan Uyghurlarning özining qanuniy hoquq menpe'etlirini qoghdashqa we yüz bérip éhtimalliqi bar awarichiliklerning aldini élishqa muwapiq teyyarliqi bolushi kéreklikini agahlandurdi.