Kommunizm idé'ologiyisi teshwiqatining qurbanliri (2)

“Déhqanlarning ressamliri”

Uyghur sen'et analizchilirining qarshiche Uyghurlarning ejdadlirining tarixtin buyan dawam qilip kéliwatqan ressamliq talanti Uyghurlar diyaridiki herqaysi ming öylerde hazirghiche saqliniwatqan buddizm mezmunidiki tam resimliride roshen derijide eks etken bolsa, zamanimizgha kelgende xelqimiz arisida omumyüzlük mewjut boluwatqan sen'etke, jümlidin ressamliqqa bolghan hewesni xitay hakimiyitining özlirining siyasiy teshwiqati üchün waste qiliwalghanliqi melum bolmaqta.

Mekittiki déhqan ressamlarning sap we tebi'iy mezmuni bilen dang chiqarghan ijadiyet méwiliri deslep bolup Uyghur rayonida shöhret qazan'ghandin kéyin, Uyghurlar rayonining téxiche özining qedimiylikini we esli sheklini yoqatmighan sen'et bayliqi xitaydiki we gherb dunyasidiki sen'et saheside belgilik qiziqish peyda qilghanliqi melum. Uyghur rayonidiki sen'et sahesining chinliqni asas qilghan bu xildiki tebi'iy alahidiliki heqqide gérmaniyide yashawatqan Uyghur ressam merwayit hapiz xanim öz qarashlirini bayan qilip, uning tashqi dunyaning sün'i ghidiqlashlirigha uchrimasliqtek tüp alahidilikining hel qilghuch rol oynighanliqini tilgha aldi.

Halbuki, birnechche yildin buyan Uyghur rayonida yolgha qoyulup kéliwatqan “Xitay dölitini söyüsh” asasidiki “Wetenperwerlik” terbiyisi pa'aliyetliri, shundaqla “Diniy esebiylikning tesirini tügitish” mezmun qilin'ghan Uyghurlardiki diniy étiqadni suslashturush teshwiqatining éhtiyaji üchün mekit déhqanlirining sap héssiyat we tashqi tesirdin xali xaraktérdiki “Déhqanche” uslubta resim sizish pa'aliyiti esli xaraktérini yoqatqan halda herqaysi jaylargha kéngeygen. Buning eng tipik namayendisi Uyghurlar diyarida yilda ötküziliwatqan “Déhqan ressamlar” ning munewwer “Teshwiqat” eserlirini bahalash musabiqisi bolup hésablinidu. Bu musabiqilerde da'irilerning siyasiy éhtiyajigha eng mas kélidighan resimlerni sizghanlar birnechche derijilik ölchem boyiche zor sommiliq maddiy buyumlar bilen mukapatlinip kélinmekte iken. Buningda her derijilik da'iriler bu xildiki “Déhqan ressamlar” ning bir qisimidin “Qizil teshwiqat” éhtiyajigha mas kélidighan türlük siyasiy resimlerni sizishni telep qilghan bolsa, yene mu'eyyen sandiki “Déhqan ressamlar” özlirining resim ijadiyitini noqul halda nöwettiki “Qizil teshwiqat” pa'aliyetlirining éhtiyajigha mas kélidighan mezmunlargha merkezleshtürgen. Ene shu xildiki “Teshwiqat resimliri”ni pa'al türde sizip kelgüchilerning biri chaqiliq nahiyisidiki otam yézisida olturushluq déhqan ressam ghojabla ehmed bolup, u téléfon ziyaritimiz jeryanida özining kichikidinla resim sizishqa hérismen ikenlikini, “Medeniyet inqilabi” mezgilidiki yash waqitliridimu teshwiqat resimlirini sizip kelgenlikini, hazir asasen déhqanlarning kompartiye rehberlikide bextiyar turmush kechüriwatqanliqi teswirlen'gen teshwiqat resimlirini siziwatqanliqini sözlep berdi.

Biz yerlik da'irilerning sen'ettin ibaret pütkül insaniyetke ortaq zoq ata qilghuchi ilimni komunistik teshwiqat we sotsiyalizm idé'ologiyisi üchün xizmet qilidurushning mahiyiti heqqide sorighinimizda, merwayit xanim bundaq qilishning mahiyette tolimu külkilik bolghan “Bashqilarning tuyghusini kontrol qilish” qilmishi ikenlikini éytti.

Uyghur rayoniki alaqidar uchurlardin melum bolushiche, “Déhqan ressamlar”ning xitay hakimiyitining siyasiy teshwiqat üchün xizmet qilish da'irisi dawamliq halda kéngeytilmekchi iken.