“Türkiye, xitay munasiwetliride Uyghur mesilisi” dégen témida yighin ötküzüldi

Ixtiyariy muxbirmiz arslan
2015.02.23
turkiyede-uyghur-mesilisi-istanbul.jpg “Türkiye, xitay munasiwetliride Uyghur mesilisi” dégen témida échilghan yighindin körünüsh. 2015-Yili 21-féwral, istanbul.
RFA/Arslan

2015-Yili 2-ayning 21-küni merkizi istanbulgha jaylashqan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining uyushturushi bilen jem'iyetning zeytinburnu shöbisining yighin zalida türkiye-xitay munasiwetliride Uyghur mesilisi dégen témida bir yighin uyushturuldi.

Bu yighin'gha istanbulda yashawatqan Uyghurlardin köp sanda kishi qatnashti. Yighinda enqeredin alahide teklip qilin'ghan hajettepe uniwérsitétining oqutquchisi shundaqla istratégiyelik chüshenchiler institutining tetqiqat mutexessisi doktor erkin ekrem söz qildi.

Yighin qur'an kerim tilawet qilish bilen bashlandi. Yighinda doktor erkin ekrem türkiye, xitay munasiwetliride Uyghur mesilisining qaysi basquchta kétiwatqanliqi toghrisida tepsiliy toxtaldi.

Doktor erkin ekrem aldi bilen türkiye, xitay munasiwetliridiki tijaret munasiwiti toghrisida toxtaldi.We yilliq tijaret miqdarining türkiye xitaydin 25 milyard dollarliq mal import qilghan bolsa, xitay türkiyedin aran ikki yérim milyard dollarliq mal sétiwalidighanliqini, türkiye bilen xitay otturisidiki tijarette chong tengpungsizliq bolup bu tijarette, türkiye soda munasiwiti ornatqandin buyan hazirghiche ziyan tartip kéliwatqanliqini bildürdi.

Doktor erkin ekrem xitayning Uyghur mesilisi toghrisida töt nuqtida, Uyghurlargha qarshi meqsetke yétish üchün türkiyedin jawab telep qiliwatqanliqini, emma türkiyening bu mesililerge qarita éniq bir kélishim yaki jawab bermigenlikini bildürdi.

Bu töt türlük nuqtilar bolsa, birinchisi: térrorluqqa ortaq qarshi turush kélishimi tüzüsh. Ikkinchisi bolsa: istixbarat uchur almashturush, üchinchisi: térrorchi dep qaralghan kishilerni qayturup bérish, tötinchisi bolsa türkiyediki sherqiy türkistan teshkilatlirini térrorchi teshkilat dep qobul qilish we pa'aliyetlirini chekleshtin ibaret iken.

Türkiye hökümiti rehberliri Uyghur xelqining özlirining qérindashliri ikenlikini, ularning tinch we xatirjem yaxshi yashishini xalaydighanliqini, ular yaxshi muhitta yashaydighan bolsa türkiye, xitay munasiwetliride héchqandaq bir mesile bolmaydighanliqini bildürüp kelmekte iken.

U, xitay wekilliri her qétim türkiyege kelgende türkiye rehberlirige mushu töt nuqta üstide söhbet qilip kéliwatqanliqini, ötken qétim xitayning dölet bixeterlik ministiri ming jyenjuning enqerede türkiye jumhur re'isi erdughan qatarliq aliy derijilik rehberler bilen uchrashqanda mushu töt nuqtini asas qilip sözleshkenlikini, emma pikir-qarashlarning oxshash chiqmighanliqi sewebidin héchqandaq bir kélishim tüzülmigenlikini bildürdi.

Doktor erkin ekrem sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlirini agahlandurup, buningdin kéyin türkiyede sherqiy türkistan teshkilatlirining pa'aliyet qilishining cheklimige uchrap qélishining aldini élish üchün, sherqiy türkistan teshkilatlirining heriketke ötüshi kéreklikini, yighin, namayish, murasim we resim körgezmisi qatarliq pa'aliyetlerni köplep uyushturush kéreklikini, türkiye xelqini sherqiy türkistan mesilisini qollaydighan, köngül bölidighan jama'et pikri peyda qilghanda xelqning bésimi we telepliri arqiliq hökümetni bu xil kélishimlerni tüzüshining aldini alghili bolidighanliqini ipadilidi.

2 Sa'ettin artuq dawam qilghan bu yighin axirida, doktor erkin ekrem yighin ehlining sherqiy türkistan we Uyghurlargha alaqidar sorighan so'allirigha etrapliq jawab berdi.

Yighin qizghin keypiyat ichide muweppeqiyetlik axirlashti.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.