Түрк дуняси аммиви тәшкилатлар мунбириниң низамнамиси қобул қилинди

Түрк дуняси аммиви тәшкилатлар мунбириниң низамнамиси тоғрисида музакирә елип бериш вә түзитиш киргүзүш йиғини қатнашқучилар хатирә сүрәттә. 2015-Йили 19-декабир, әнқәрә.

12-Айниң 19-күни түркийәниң пайтәхти әнқәрәдики илҗи меһманханисида түрк дуняси аммиви тәшкилатлар мунбириниң низамнамиси тоғрисида музакирә елип берилип, түзитиш киргүзүлгәндин кейин қобул қилинди.

Түркийәниң истанбул шәһиридә паалийәт елип бериватқан “шәрқий түркистан фонди” ниң башчилиқида уюштурулған йиғинға демократийә вә маарип истратегийә тәтқиқат мәркизи мәсули, түркийә-түркмәнистан достлуқ җәмийити мәсули, түрк асия истратегийә тәтқиқат мәркизи мудири, сүрийә түркмән қурултийи мәсули, қирим татарлири тәшкилатлар бирлики вәкили вә әзәрбәйҗан күлтүр җәмийити қатарлиқ 18 аммиви тәшкилатниң рәһбәрлири вә вәкиллири қатнашти.

Мәзкур йиғинға йәнә бир қисим тәтқиқатчиларму иштирак қилған болуп, уларниң ичидә ғази университети профессори доктор қонуралп әрҗиласун, егә университети профессори доктор алимҗан инайәт вә дотсент күршат зорлу, һаҗитәппә университети дотсенти доктор әркин әкрәм қатарлиқларму бар.

“шәрқий түркистан фонди”ниң рәиси, түрк дуняси аммиви тәшкилатлар мунбири баш катипи әсәр түркистанли сақа ханим ечилиш нутқи сөзләп, бүгүнки йиғинниң күнтәртипи тоғрисида қисқичә мәлумат бәрди. Арқидин дуня уйғур қурултийи сабиқ рәиси әркин алиптекин сөзлиди.

Әркин алиптекин әпәнди сөзидә мәзкур түрк дуняси аммиви тәшкилатлар мунбириниң хизмәт муддиалири вә бесип өткән мусапилири һәм роли һәққидә тохталди. У, сөзидә мәзкур тәшкилатни қуруштики асасий мәқсәтниң түрк дунясида тинчлиқ вә муқимлиқ бәрпа қилиш, түрк дунясидики мәсилиләрни түрк дуняси җамаәтчиликигә вә һөкүмәтлиригә аңлитиш, дунядики намратлиқ, ачарчилиқ вә башқа мәсилиләргә қарши күрәш қилиштин ибарәт икәнликини тәкитлиди.

Дуня уйғур қурултийиниң сабиқ рәиси әркин алиптекин, мәзкур мунәрниң тарихини әслитип шәрқий “түркистан фонди”ниң рәһбәрликидә 2014-йили 6-айниң 14-күни әнқәрәдә түрк дуняси аммиви тәшкилатлар мунбири қуруш, 7 кишидин тәркиб тапқан башқуруш һәйити қуруш тоғрисидики қарарниң мақулланғанлиқини, бир йерим йилдин бери мәзкур башқуруш һәйитиниң бәзи хизмәтләрни елип барғанлиқини, буниң ичидә низамнаминиң йезип чиқилғанлиқини билдүрди.

Әркин алип текин әпәнди мәзкур мунбәр ишқа киришкәндин буян түркийә һөкүмитиниңму қизиқиватқанлиқи, буниңдин башқа һәр қайси түркий хәлқләр аммиви тәшкилатлири, мәдәнийәт җәмийәтлири вә башқиларниңму қизиқиш вә қоллаш ипадисини билдүрүватқанлиқини тәкитләп, 2016-йили ичидә чоң аммиви йиғин чақириши мумкинликини билдүрди.

Униң ейтишичә, нөвәттә мәзкур тәшкилат рәсмий түрдә түркийә аммиви җәмийәтләрниң тизимлитиш орни тәрипидин тизимға алдурулуш вә түрк дуняси һәм хәлқара җәмийәт билән алақә вә мунасивәт орнитишни мәқсәт қилған лобийчилик паалийәтлирини күчәйтиш үчүн тиришмақта.

Бу қетимқи йиғинда оттуриға чүшкән вә муһакимә қилинған түрлүк мәсилиләрни йеқиндин көзитип анализ йүргүзгән егә университети професори алимҗан инайәт әпәнди, лобийчиликтин ибарәт дипломатийилик алақиләр паалийәтлирини күчәйтиш пәқәт түркий хәлқләр вә дөләтләр арисидила елип берилмастин, бәлки түрк дуняси билән ғәрб дунясини өз ичигә алған хәлқара җәмийәт биләнму актип елип берилиши, түркий хәлқләр ичидин ғәрб сиясәтлири, түзүлмилири вә дипломатийәсини яхши чүшинидиған әрбабларни бу паалийәтләргә қатнаштуруш керәкликини, бу арқилиқ уйғур мәсилисиниму түркий дунясидила әмәс, бәлки хәлқара җәмийәттиму тоғра чүшиниш вә қоллашларға ериштүргили болидиғанлиқини билдүрди.

Истанбулда паалийәт елип бериватқан аммиви җәмийәтләрдин “ шәрқий түркистан фонди”ниң рәһбәрликидә бир лобичилик тәшкилати қуруш пикри икки йил бурун оттуриға чиққан болуп, 2014-йили 6-айниң 14-күни әнқәрәдә ечилған йиғинда түрк дуняси аммиви җәмийәтләр мунбири намидики мәзкур мунбәр дәсләпки қәдәмдә иш башлиған, бу қетимқиси мәзкур мунбәрниң иккинчи қетимлиқ йиғини болуп, униң даирисиниң техиму кеңийиши мумкинлики билдүрүлмәктә.