Türk dunyasi ammiwi teshkilatlar munbirining nizamnamisi qobul qilindi

Türk dunyasi ammiwi teshkilatlar munbirining nizamnamisi toghrisida muzakire élip bérish we tüzitish kirgüzüsh yighini qatnashquchilar xatire sürette. 2015-Yili 19-dékabir, enqere.

12-Ayning 19-küni türkiyening paytexti enqerediki ilji méhmanxanisida türk dunyasi ammiwi teshkilatlar munbirining nizamnamisi toghrisida muzakire élip bérilip, tüzitish kirgüzülgendin kéyin qobul qilindi.

Türkiyening istanbul shehiride pa'aliyet élip bériwatqan “Sherqiy türkistan fondi” ning bashchiliqida uyushturulghan yighin'gha démokratiye we ma'arip istratégiye tetqiqat merkizi mes'uli, türkiye-türkmenistan dostluq jem'iyiti mes'uli, türk asiya istratégiye tetqiqat merkizi mudiri, süriye türkmen qurultiyi mes'uli, qirim tatarliri teshkilatlar birliki wekili we ezerbeyjan kültür jem'iyiti qatarliq 18 ammiwi teshkilatning rehberliri we wekilliri qatnashti.

Mezkur yighin'gha yene bir qisim tetqiqatchilarmu ishtirak qilghan bolup, ularning ichide ghazi uniwérsitéti proféssori doktor qonuralp erjilasun, ége uniwérsitéti proféssori doktor alimjan inayet we dotsént kürshat zorlu, hajiteppe uniwérsitéti dotsénti doktor erkin ekrem qatarliqlarmu bar.

“Sherqiy türkistan fondi”ning re'isi, türk dunyasi ammiwi teshkilatlar munbiri bash katipi eser türkistanli saqa xanim échilish nutqi sözlep, bügünki yighinning küntertipi toghrisida qisqiche melumat berdi. Arqidin dunya Uyghur qurultiyi sabiq re'isi erkin aliptékin sözlidi.

Erkin aliptékin ependi sözide mezkur türk dunyasi ammiwi teshkilatlar munbirining xizmet muddi'aliri we bésip ötken musapiliri hem roli heqqide toxtaldi. U, sözide mezkur teshkilatni qurushtiki asasiy meqsetning türk dunyasida tinchliq we muqimliq berpa qilish, türk dunyasidiki mesililerni türk dunyasi jama'etchilikige we hökümetlirige anglitish, dunyadiki namratliq, acharchiliq we bashqa mesililerge qarshi küresh qilishtin ibaret ikenlikini tekitlidi.

Dunya Uyghur qurultiyining sabiq re'isi erkin aliptékin, mezkur munerning tarixini eslitip sherqiy “Türkistan fondi”ning rehberlikide 2014-yili 6-ayning 14-küni enqerede türk dunyasi ammiwi teshkilatlar munbiri qurush, 7 kishidin terkib tapqan bashqurush hey'iti qurush toghrisidiki qararning maqullan'ghanliqini, bir yérim yildin béri mezkur bashqurush hey'itining bezi xizmetlerni élip barghanliqini, buning ichide nizamnamining yézip chiqilghanliqini bildürdi.

Erkin alip tékin ependi mezkur munber ishqa kirishkendin buyan türkiye hökümitiningmu qiziqiwatqanliqi, buningdin bashqa her qaysi türkiy xelqler ammiwi teshkilatliri, medeniyet jem'iyetliri we bashqilarningmu qiziqish we qollash ipadisini bildürüwatqanliqini tekitlep, 2016-yili ichide chong ammiwi yighin chaqirishi mumkinlikini bildürdi.

Uning éytishiche, nöwette mezkur teshkilat resmiy türde türkiye ammiwi jem'iyetlerning tizimlitish orni teripidin tizimgha aldurulush we türk dunyasi hem xelq'ara jem'iyet bilen alaqe we munasiwet ornitishni meqset qilghan lobiychilik pa'aliyetlirini kücheytish üchün tirishmaqta.

Bu qétimqi yighinda otturigha chüshken we muhakime qilin'ghan türlük mesililerni yéqindin közitip analiz yürgüzgen ége uniwérsitéti profésori alimjan inayet ependi, lobiychiliktin ibaret diplomatiyilik alaqiler pa'aliyetlirini kücheytish peqet türkiy xelqler we döletler arisidila élip bérilmastin, belki türk dunyasi bilen gherb dunyasini öz ichige alghan xelq'ara jem'iyet bilenmu aktip élip bérilishi, türkiy xelqler ichidin gherb siyasetliri, tüzülmiliri we diplomatiyesini yaxshi chüshinidighan erbablarni bu pa'aliyetlerge qatnashturush kéreklikini, bu arqiliq Uyghur mesilisinimu türkiy dunyasidila emes, belki xelq'ara jem'iyettimu toghra chüshinish we qollashlargha érishtürgili bolidighanliqini bildürdi.

Istanbulda pa'aliyet élip bériwatqan ammiwi jem'iyetlerdin “ Sherqiy türkistan fondi”ning rehberlikide bir lobichilik teshkilati qurush pikri ikki yil burun otturigha chiqqan bolup, 2014-yili 6-ayning 14-küni enqerede échilghan yighinda türk dunyasi ammiwi jem'iyetler munbiri namidiki mezkur munber deslepki qedemde ish bashlighan, bu qétimqisi mezkur munberning ikkinchi qétimliq yighini bolup, uning da'irisining téximu kéngiyishi mumkinliki bildürülmekte.