UNPO: “Biz Uyghurlarning jaza lagérliri toghrisida köplep melumat bilen teminlishige mohtaj”

UNPO Ning pewqul'adde qurultiyida, UNPO rehberliri xatire sürette. 2018-Yili 15-séntebir, firansiye.

UNPO, yeni wakaletsiz milletler teshkilatining pewqul'adde qurultiyigha qatnashqan d u q wekilliri yighinning Uyghurlar üchün xeyrlik bolghanliqini mu'eyyenleshtürdi.

14-15-Séntebir künliri firansiyening sawoy shehiride chaqirilghan UNPO ning pewqul'adde qurultiyida teshkilatning rehberlik apparati yéngidin tertipke sélindi. UNPO Ning re'isi nassér boladay we mu'awin re'isi dolqun eysa ependilerning wezipiside özgirish bolmidi. Teshkilatning bash katipi marino basduxén ependining ornigha Uyghurlar mesilisini yéqindin qollap kéliwatqan ralif bunché ependi saylandi. Yéngidin yene 4 milletning ezaliq iltimasi qobul qilinip, UNPO gha eza milletlerning sani jem'iy 48 ge yetti.

Igilishimizche, UNPO 1990-yili gollandiyening ga'aga shehiride muhajirettiki Uyghur siyasiy zatliridin erkin alptékin bashchiliqidiki bir guruppa kishiler teripidin qurulghan bolup, bu teshkilat hazir b d t da, yawropa ittipaqida özlirige eza bolghan 48 milletning heq-hoquqliri toghrisida pikir bayan qilish salahiyitige ige iken.

48 Milletning 84 neper wekili qatnashqan bu qétimqi qurultaygha d u q ning re'isi dolqun eysa bashchiliqida 3 kishilik bir wekiller ömiki Uyghurlargha wakaliten bu qétimqi yighin'gha qatnashti. UNPO Ning mu'awin re'islikini ötewatqan dolqun eysa ependi ziyaritimizni qobul qilghanda bu qétimqi qurultayning Uyghurlar üchün xeyrlik bolghanliqini, yéngi bash katip ralif ependining Uyghurlar mesilisini yaxshi bilidighanliqini tilgha aldi.

UNPO Ning yéngidin saylan'ghan bash katipi ralif ependi neq meydanda ziyaritimizni qobul qilip, “UNPO Ning bundin kéyin Uyghurlar üchün néme ishlarni qilip bérish pilani bar?” dégen so'alimizgha mundaq jawab berdi: “Uyghurlar mesilisi xelq'ara jem'iyetning barghanséri küchlük diqqitini jelp qiliwatidu. Amérikida, b d t da we yawropa ittipaqida sherqiy türkistandiki jaza lagérliri mesilisi jiddiy téma süpitide tilgha éliniwatidu. UNPO Mu Uyghurlar mesilisige estayidil mu'amile qiliwatqan xelq'araliq teshkilatlarning biri. Biz Uyghurlar heqqide téximu köp ish qilip bérelishimiz üchün Uyghurlarning jaza lagérliri toghrisida bizni téximu köp melumatlar bilen teminlishige éhtiyajimiz bar. D u q bizni köpligen pakitlar bilen teminlidi. Biz buni kéreklik jaylargha yetküzduq we jawab kütüwatimiz. Emma bizge téximu köp pakitlar kérek. Chünki jaza lagérliridiki Uyghurlarning sani 1 milyon bilen 3 milyon ariliqida dep tilgha éliniwatidu. Xitay hökümiti bolsa buni inkar qiliwatidu. Peqet pakitla xitayning jinayiti we zulumlirini tosup qalalaydu.”

Bu qétimqi qurultaygha qatnashqan d u q fondining mudiri abdujélil emet ependimu yighinda Uyghurlar mesilisi, bolupmu Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisining asasliq küntertipte turghanliqini eskertti.

UNPO Ning re'isi nassér boladay ependi ziyaritimizni qobul qilghanda: “Biz Uyghurlar mesilisini UNPO ning eng jiddiy xizmet küntertipige kirgüzduq,” dédi. U munularni tilgha aldi: “Uyghurlar éghir zulum astida qaldi. Uyghurlargha qoshna bolghan ellermu xitayning tehditige yoluquwatidu. Yalghuz qazaqlar, qirghizlarla emes, pakistan we uning tewelikidiki baluchilar we sindilar qatarliq köpligen xelqlermu xitayning ziyankeshlikige uchrawatidu. Uyghurlar xelq'aradiki xitay tehditi hem zulumigha duchar boluwatqan bu milletler bilen zich hemkarlishishi we ularning awazidin paydilinishi lazim, dep oylaymen. Biz Uyghurlar mesilisini jiddiy xizmet küntertipide tutuwatimiz. Yawropa ittipaqida Uyghurlar heqqide pa'al heriketler qiliwatimiz. Bu zulumlargha xatime bérilidighan kün choqum yétip kélidu.”

UNPO Ning programma yétekchisi férnando burgés ependimu UNPO ning Uyghurlarning nöwettiki weziyitige jiddiy köngül bölüwatqanliqini eskertti. U munularni bayan qildi: “Uyghurlar duch kéliwatqan paji'eler, bolupmu sherqiy türkistandiki jaza lagérliri mesilisi hazir gherb metbu'atliridila emes, gherb démokratik döletliring hökümetliridimu jiddiy diqqet qozghawatidu. Yawropa parlaméntimu jaza lagérlirigha qarshi chare-tedbir izdewatidu. Amérika hem b d t mu bu mesilini küntertipte tutuwatidu. Elwette, UNPO mu Uyghurlar weziyitige eng estayidil mu'amile qiliwatidu. Biz öz-ara hemkarliqimizni dawamlashturayli we bu küreshtin qisqa muddet ichide ortaq bir netije yaritayli.”

B d t kishilik hoquq kéngishining 39-nöwetlik yighinining 17-séntebirdiki küntertipide d u q ning re'isi dolqun eysa we qurultayning programma yétekchisi pitér irwén ependilerge söz heqqi bérilgen bolup, UNPO ning pewqul'adde qurultiyidin qaytqan d u q rehberliri bügün shwétsariyening jenwe shehiride jem bolup, b d t diki bir heptilik pa'aliyetlirini bashliwetti. Bu heqte kéyinki programmilirimizda tepsiliy melumat bérimiz.