Shiwétsiyediki Uyghurlarning köchmenlik hayati heqqidiki bayanliri

Ixtiyariy muxbirimiz éhsan
2016.01.26
5-iyul-shiwetsiye-namayish-1.jpg 5-Iyul qirghinchiliqini eslep keng kölemlik élip bérilghan namayishtin körünüsh. 2015-Yili 5-iyul, shiwétsiye.
RFA/Éhsan

Shiwétsiyege her xil sewebler tüpeylidin köchmen bolup kelgen Uyghurlar ottura asiya we Uyghur diyaridin kelgen bolup, shiwétsiyediki Uyghur ma'arip uyushmisining statistikisida shiwétsiyede 3000 din artuq Uyghur yashaydighanliqi ilgiri sürülgen.

Uyghur diyaridin shiwétsiyege köchmen bolup kelgen Uyghurlarning köp qismi ikkinchi bir dölet arqiliq bu memliketke kélip panahliq tilep orunlashqan idi.

Tahir nasir ependi 2005-yili shiwétsiyege köchmen bolup kelgen bolup, özining köchmen bolghanliq weqelikini anglatti. U, Uyghur diyardin 2000-yili tagh yoli arqiliq qéchip chiqip, népalda birleshken döletler teshkilatidin panahliq tiligenlikini, népalda Uyghur balilardin 3 nepiri xitay da'iriliri teripidin élip kétilgendin kéyin, ensirep, hindistan'gha yötkelgenlikini we hindistanda 3yil turup andin panahliqi qobul bolup, shiwétsiyege yerleshkenlikini bildürdi.

Tahir nasirdek oxshash qismetni béshidin ötküzgen abdulla ehed ependi özining panahliq tileshke seweb bolghan weqelikini bayan qildi.

Uning éytishiche, u aldi bilen pakistan'gha oqushqa chiqqan we kéyin birleshken döletler teshkilatining pakistandiki ornidin panahliq tilep shiwétsiyege kélip yerleshken.

Ular shiwétsiyege kelgendin kéyin bir tereptin shwéd tilini yaxshi öginip, her sahelerge xizmet qilish we özlirining igilikini tiklesh hemde muqim kesiplerde xizmet qilish imkaniyitige ige bolghan.

Tahir nasir ependi ziyaritimiz dawamida özning xizmet we turmush ehwalini bayan qildi. U, shiwétsiyege kelgendin kéyin, shwéd tilini pishshiq igileshtin bashqa yene, yük aptomobil heydesh, taksi heydesh qatarliq kesiplerni öginip, xizmet ishlep kelmekte.

Shiwétsiyede pa'aliyet qiliwatqan Uyghur komitétining re'isi abdushükür samsaq ependimu, özining shiwétsiyege yerleshkendin kéyin tiriship oqup nurghun kesiplerde terbiyilen'gen bolsimu, axirqi tallishining aptobus shopuri bolghanliqini bayan qildi.

Shiwétsiyege Uyghurlar tarqaq yerleshken bolup, shiwétsiyening paytexti sitokholm, yotoboriy shehiri, yewle shehiri qatarliq üch rayonida köp sanda Uyghurlar merkezliship yashimaqta.

Sitokholmni merkez qilghan halda jama'etlishish, teshkilatlishish jehetlerde deslepki kelgen waqitliri bilen hazirqi waqtini sélishturghan abdulla ehet shu waqitni eslep mundaq dédi: “Biz kelgen waqitlarda, shiwétsiyede parux sadiq aka qurghan sherqiy türkistan medeniyet jem'iyiti bilen küresh küsen qurghan Uyghur komitéti teshkilati bar idi. Shundaq bolsimu u waqitlarda Uyghurlar tarqaq halette yashawatqan bolghachqa pa'aliyetlerge tesir qilghanliqini hés qilduq.”

Abdushükür ependi özi kelgen waqittiki teshkilatlarning qiliwatqan xizmetlirini eslesh bilen birge, hazirqi waqitta jem'iyetlerning öz-ara bir-birining boshluqini toldurghanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Men kelgendin kéyin sherqiy türkistan medeniyet jem'iyiti bilen Uyghur komitéti birleshti, hazirgha qeder bu jem'iyetlerde köp kishiler mes'ul boldi, hazir men mes'ulluqni dawamlashturup élip bériwatimen, siyasiy jehetlerde teshkilatlar bilen hemkarliship ishlesh bilen birge, etrapimizdiki Uyghur balilarni ana til, tarix qatarliq penlerde terbiyileshni élip bériwatimiz.”

Shiwétsiyede hayatini yéngiche bashlighan Uyghurlar bir tereptin tilini pishshiq igilesh, kespi jehette terbiyilinip yétiship bir kesipni pishshiq bilish hemde shu kesipte musteqil xizmet qilip turmushini hökümetke tayinip qalmay qamdash bilen bille yene, jama'etliship yashap, teshkilat ishlirigha aktip awaz qoshup, maddiy-meniwi jehettin teshkilatlargha yardem qilip kelmekte.

Buningdin bashqa yene, Uyghur jama'iti öz perzentlirini öz kimlikini saqlap, ana-tilini qoghdap, a'ilide ishlitishige kapaletlik qilip, diniy bilimlerni igileshni ching tutup kelmekte.

Tahir nasir ependi nöwette shiwétsiyediki Uyghurlar yoluquwatqan eng körünerlik qiyinchiliq heqqide pikrini bayan qildi.

Abdulla ehet ependi özi nöwette eng chong qiyinchiliq dep hés qilidighan ishlar heqqide toxtaldi. U, özlirining wetinige we u yerdiki uruq-tughqanlirigha bolghan séghinishining nahayiti küchiyiwatqanliqini bildürdi.

Shiwétsiye Uyghur komitéti re'isi abdushükür ependi bolsa öz-ara ittipaqliqni we birlikni kücheytip, ewladlarni öz tili, medeniyiti, milliy kimliki we örp-adetliri boyiche terbiyilep, Uyghur jama'itining ishlirini téximu yaxshi élip bérishning muhimliqini tekitlidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.