Uyghur aptonom rayoni Uyghur tilining Uyghur tébabiti saheside küchke ige bolushigha qarar bérelmigen

Muxbirimiz qutlan
2014.02.27
uyghur-tibabet-yaponiye.JPG Uyghur tébabet tetqiqatchiliqi bilen shughullan'ghan yaponiyelik tetqiqatchi masajiruning “Uyghur tébabetchiliki” namliq maqalisige qoyulghan süret.
RFA/Qutluq

Melum bolushiche, 2013-yilidin bashlap da'iriler Uyghur tébabiti sahesidiki ata miras téwiplardin kespiy unwan we kespiy salahiyet imtihanlirini xitay til-yéziqi bilen bérishni telep qilghan. Buning bilen Uyghur tilining Uyghur tébabiti sahesidiki qanuniy orni jiddiy xirisqa duch kelgen.

Xitay hökümiti “Qosh tilliq ma'aripni omumlashturush” nami bilen Uyghur tilini ma'arip sistémisidin siqip chiqarghandin kéyin, ötken yilidin bashlap Uyghur tilining eng axirqi kespiy qorghini bolghan Uyghur tébabiti sahesige köz tikken.

Melumki, Uyghur tébabiti esirlerdin buyan Uyghur tilini özining kespiy tili süpitide qollinip kelgen. Téwiplarning késel körüshidin tartip yerlik dorilarning chüshendürülüshigiche pütünley Uyghur til-yéziqi ishlitilgen. Bu hal Uyghur tébabitining qoyuq milliy alahidilikke ige bir tébbiy ilim bolupla qalmastin, belki yene öz nöwitide en'eniwi medeniyetni saqlighuchi we dawamlashturghuchi munber bolup kelgenlikini namayan qilghan.

Wehalenki, 2013-yili séntebirde xitay tilining Uyghur tébabiti sahesige bolghan xirisi memuriy buyruq sheklide otturigha chiqqan. Uyghur aptonom rayonidiki Uyghur téwipliridin ilgiri izchil yosunda Uyghur til-yéziqi bilen élinidighan kespiy unwan imtihanining bir qismini xitay til ‏- yéziqida bérish telep qilin'ghan. Ularning imtihanni Uyghur tilida bérish iltimasi neq meydanda ret qilin'ghan. Netijide bu imtihan'gha qatnashqan mutleq köp qisim ata miras téwiplar imtihandin ötelmigen.

Xitayche kespiy unwan we kespiy salahiyet imtihanidin ötelmigen ata miras Uyghur téwiplirining kespiy xizmiti mushu sewebtin nurghun tosalghulargha duch kelgen. Ularning öz aldigha késel körüsh, tébbiy sahediki kespiy mashina we üskünilerni ishlitish hemde shexsiy doxturxanilarni tereqqiy qildurush ishliri éghir cheklimige uchrighan.

Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan xotendiki ata miras téwiplardin abduméjit abliz nöwette özliri duch kéliwatqan qiyinchiliqlar heqqide toxtaldi.

Uning bildürüshiche, xoten wilayitidin 2013-yilliq sehiye sahesidiki kespiy unwan imtihanigha qatniship xitay tilida imtihan bérishke mejburlan'ghan 8 neper ata miras téwipning hemmisi imtihandin ötelmigen. Ular öz waqtida xoten wilayetlik sehiye bashqarmisigha ehwalni inkas qilghan bolsimu, lékin héchqandaq jawab alalmighan. Kéyin Uyghur aptonom rayonluq sehiye nazaritige erz sun'ghan.

Abduméjit abliz qatarliq 8 neper Uyghur téwip özlirining ilgiri sehiye ministirliqidin alghan “Ata miras téwip” liq guwahnamisini kötürüp xotendin ürümchige kelgen. Ular aptonom rayonluq sehiye nazariti we milletler til-yéziq komitétidin Uyghur tébabiti sahesidiki ata miras téwiplarning kespiy imtihanni xitay tilida bérishi toghriliq merkez yaki aptonom rayonning höjjitini körsitishini telep qilghan. Yuqiriqi orunlar ulargha bu toghriliq héchqandaq höjjet körsitip bérelmigen.

Sehiye nazariti axirida xotendin erzge kelgen ata miras téwiplargha özlirining bu toghriliq qarar bérish hoquqining yoqluqini, kespiy imtihan so'ali chiqirish hoquqini sehiye ministirliqining ötküzüwalghanliqini, eng yaxshisi béyjinggha bérip erz sunushini éytqan.

Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.