Uyghur rayonidiki yerlik déhqanlar mejburiy emgek-hasharning dawamlishiwatqanliqini bildürdi

Hashargha mejburlinip östeng chépiwatqan Uyghur déhqanlar. Aqsu.

Uyghur aptonom rayonluq hökümet buningdin bir qanche yil awwal hasharning Uyghur rayonida omumyüzlük bikar qilinidighanliqini élan qilghan. Emma otturidin nechche yil ötken bolsimu, emma bu tüzümning dawamliq ijra qiliniwatqanliqi, Uyghur déhqanlirining izchil hashargha tutuluwatqanliqi bir ré'alliq.

Melum bolushiche, hashar bikar qilinish uyaqta tursun, yéqinqi yillardin béri, bolupmu 2011‏-yildin kéyin téximu kücheygen. Düshenbe küni, Uyghur rayonining xoten wilayitide olturushluq bir péshqedem déhqan, hasharning dawamlishiwatqanliqini, uninggha egiship déhqanlarning her heptisi 2-3 kün siyasiy öginishke qatnishidighanliqini bildürdi.

Uyghur déhqan: déhqanchiliq qilimen, déhqan men. 12 Mo yérim bar, 12 mo yerni tériydighan men yalghuz. Ayalim tügep ketken 6 yil boldi, men bu yil bir qisim bughday, bir qisim qonaq térighan. Uning ichide yene 4‏-5 modek béde bar. Hosuldin birer yüz charektin artuqraq qonaq chiqti. Bughdaydin bir 30-40 charek bughday alghan, 2 mo yerge bughday térip. 5 Modek béde térighan, 200-300 baghche pichan bar. Uningdin sirt mal bar. Özümning 70-80 dek qoy, balamning birer yüzdin artuq qoyi bar. Bir balam bar, bölek öyde turidu. Men bu öyde yalghuz.

Muxbir: bu hasharchu, hashar hazirmu barmu silerde, bu yil chiqtingizmu hashargha, siz chiqamsiz hashargha?

Uyghur déhqan: hashar bar. Yaq, men 80 yashqa kirdim, shunga men chiqmaymen. Men muzakirilergimu barmaymen. Muzakiridin chiqiriwetken, sili öyde dem alsila, dep. Shunga, muzakirige barmaymen. Lékin balam bilen xotuni er, xotun ikkisi baridu. )Hasharda( mushu kenttiki ériq-östenglerni chapimiz. Bashqa yerde ish yoq, shu dadüyning ériq-östenglirini chapidighan ishlarni qilimiz. Emma, hazir köprek yighin'gha barimiz. Balam bilen kélinim ikkiylen mashina heydimigen chaghda yighin'gha baridu. Yighin künde échilmaydu, künisige échilidu. Peyshenbe...Mundaq, bir heptining ichide 3 kün yighin échilidu.

Aqsuning melum bir yézisida olturushluq bir Uyghur ayal, yoldishining hashargha kétip, 8 kün awwal qaytip kelgenlikini bildürdi. Uning körsitishiche, hashar chiqmisa, u déhqanning hashiri bashqilargha “Kötürige bériwétilidiken.”

Déhqan ayal: biz déhqanchiliq qilimiz, 18 mo yérimiz bar. Biz chong -kichik bolup 7 jan. Normalda bughday, qonaq, paxta tériymiz.

Muxbir: hashar pesli qaysi waqitlarda kélidu déhqanlargha? etiyaz-küz pesilliridima? yiligha mesilen, silerning a'ile qanche kün hashargha ishleydu?

Déhqan ayal: yiligha 15-20 kün chiqarmiki yaki uningdin jiqraq bolamdikin. Chiqmisa, hökümetning bir-biriningkini chapquzup qilduridighan ashundaq ishlar bar. Peqet chiqmisa, bezide kötürige bériwétermish, dep ashundaq qilidighan ishlarmu bar. Kötürige bériwétermish, deydighan shundaq gepler bar, emma asasiy jehettin chiqidu. Labada ismini towlap qilghachqa chiqidu, asasen. Shyawdüy boyiche chiqinglar, dep towlaydighan bolghachqa bek chiqidu.(Bizning öydin) yoldishim yaki qéyna'atam chiqidu, lékin ayallar chiqmaydu.

Muxbir: yoldishingiz etiyazda-küzde bayam dégendek 20 künlep hashargha chiqsa, özünglarning déhqanchiliqini qandaq qilisiler?

Déhqan ayal: emdi shu qalghanlar qilimiz. Eger biz chiqmisaq bizning bashqa uruq-tughqanlirimiz barghu, shular qilip qoyidu. Bu yil 7-8 kündek boldimikin yoldishim chiqti. Hasharda shu bek éghir emes. Ketmen chépish dégendek shundaq chiqipla berse bolidighan ashundaq ishlarni qilidu tolisi. Tolisi ashundaq ériq chapidighan ishlar, özimizning shu nemlik chapturidighan ishlarni qilduridu.

Muxbir: tamaqni qandaq qilidu, tamaqni özünglar étip béremsiler yaki hökümet béremdu?

Déhqan ayal: he'e, etigende kétip aqshimi kélidighan ishlar bolghandikin. Eger yéqinda bolsa chüshlük tamaqni öyge kirip yeydu. Bolmisa, sel yiraqraq yerge bérip qalsa, ya bazardin yeydu yaki öydin bir nersilerni éliwélip shuni yeydu.

Bezi teshkilatlar, hasharning Uyghur rayonida dawamliq saqlap qélinishini xitayning bu rayondiki siyasiy muddi'asigha baghlap chüshendürüp keldi. D u q ning 10‏-öktebir élan qilghan doklatida qeyt qilishiche, “Sherqiy türkistanning aqsu, xoten, qeshqer, bayin'gholin wilayetlirini öz ichige alghan Uyghurlar zich olturushluq rayonlardiki bu hashar ‛muqimliqni qoghda‚ 'ni meqset qilip yolgha qoyulup kelgen.”

D u q doklatida yene mundaq dégen: “Xitay da'iriliri sherqiy türkistanda yol qoyghan hashar hazirgha qeder toluq ashkarilanmighan we diqqet qozghimighan bir téma. Bu doklat arqiliq xelq'ara jama'etning xitayni xelq'arada birdek étirap qilin'ghan emgek ölchemlirige emel qilishqa mejburlishini ümid qilimiz.”