Manas nahiyeside bir muqimliq kadiri muqimliq siyasitini tenqidlep tutqun qilin'ghan

Jén shénwéy manas nahiyelik statistika idarisining kadiri bolup, u idaridin muqimliq xizmitige chiqirip bérilgen idi. Emma jén shinwéyning 26‏-yanwar ayaligha ündidarda yollighan qisqa uchuri uni zor palaketke élip barghan.

Uning ayaligha yollighan qisqa uchuri jén shinwéyning wezipisidin élip tashlinishi we tutqun qilinishigha élip bardi.

30‏-Awghust, sanji oblastliq jama'et xewpsizlik idarisining jén shinwéyge a'it dilo arxipi xitay ijtima'iy taratqulirida tarqilip ketken. Melum bolushiche, bu yil 32 yashliq jén shinwéy 26‏-yanwar ayaligha yollighan qisqa uchurida, Uyghur rayonidiki muqimi'uq tedbirlirini tenqid qilghan.

Sanji oblastliq j x idarisining délo arxipida, jén shinwéy “Aptonom rayonining muqimliq tedbirlirini qarilighan”, “Shinjangni idare qilish yölinishi heqqide qalaymiqan sözligen”, “Aptonom rayonning asasliq rehberlirining shexsiyitige hujum qilghan” déyilgen.

Biz mezkur weqeni tekshürüp manas nahiyesidiki alaqidar organlargha téléfon qilduq. Nahiyelik j x idarisining bir neper kechlik nöwetchi xadimi bu weqening rastliqini delilligen bolsimu, emma tepsiliy uchur bérishni ret qildi.

U mundaq dédi: “Shundaq, bu nahiyelik saqchi idarisi. Néme ishingiz bar idi, ismini néme dédingiz? bu mesilini bir terep qilip boldighu. Qandaq bir terep qilin'ghanliqini biz bilmeymiz. Lékin biz mushundaq bir ishning bolghanliqini bilimiz. Bu ishning qachan bolghanliqini siz ete mushu nomurgha téléfon qilip soramsiz, biz alaqidar orunlargha téléfon qilip igilep baqayli. Bu ademning dawamliq tutup turuluwatqanliqini yaki qoyup bérilgenlikini bilmiduq. Buning üchün siz ete mushu nomurgha téléfon qiling. Bu délogha konkrét kimning mes'ul ikenlikini bilmeymiz. Ete téléfon qilsingiz, biz alaqidar orun'gha ulap béreyli, shulardin sorang.”

U, “Lékin siz, u (jén shinwéy) ning bir terep qilin'ghanliqini bilisiz, shundaqqu?” dégen so'alimizgha jawab bérip: “Biz peqet mushundaq bir ishning bolghanliqini angliduq, biraq uning qandaq bir terep qilin'ghanliqidin xewirimiz yoq” dep körsetti.

Bezi Uyghur pa'aliyetchilirining qarishiche, bu weqe xitayning Uyghur rayonidiki muqimliq tedbirlirining naraziliq qozghawatqanliqining ségnali. Amérika Uyghur birleshmisi re'isi, weziyet analizchisi ilshat ependi, bu xil radikal muqimliq tedbirlirining kadirlarni charchitip, halini qoymighanliqini ilgiri sürdi.

Ilshat ependi mundaq deydu: “Xitayning bu muqimliqni saqlash radikal siyasiti axiri, xitay emeldarlirinimu hadurup, bularnimu bu xil bésim astida kardin chiqiriwatidu. Biz mundaq sélishtursaq, bulturghu deymen, shinjang gézitining sékritarimu naraziliq bildürdi. Chünki, bularmu hardi. Bular peqet biz bilidighanlar. Yéqinda men biri bilen paranglashsam, xitaylar bilen tughqan bolghanlar bolsa, mushu chaghanning aldida kélip, bir-birimizni yoqliwetsek, dep xitaylar mushu telepni qoyghan. Néme üchün dégende, herkimning öz bayrimini öz a'ilisi bilen ötküzgüsi bar. Démek, bu siyaset meghlubiyetke qarap mangdi, meghlubiyetning ségnali köründi.”

Ilshat ependi yene, xitayning qattiq muqimliq siyasiti Uyghur rayonidiki xitay emeldarlirida bir xil rohiy binormalliq peyda qilip, buning hökümetke bolghan achchiqini puqralardin chiqirishtek rohiy hadisige aylan'ghanliqini bildürdi.

Ilshat hesen mundaq deydu: “Bularning Uyghurlargha élip bériwatqan siyasitide bir xil binormalliq bar. Bu néme dégende, bular özliridiki xitay hökümitidin alalmighan öchini özidin ajizlargha yötkep, hökümetke bolghan naraziliqini shulardin chiqiriwatidu. Bu bir xil binormalliq. Yuqiridin bu bésim boluwergendin kéyin, töwendiki buni ijra qilidighan ademler psixika we bashqa jehettiki bésim astida bir xil binormal özgiridu, buni rohiy késellik dések bolidu.

Yuqirigha bolghan naraziliqni chiqiralmighandin kéyin, uni ipade qilalmighandin kéyin, bular bu düshmenlik bilen töwendikilerge qarap, özidin ajizlarni bozek qilish, özidin ajizlargha gheyriy, héchqandaq insan körüp baqmighan wehshiylik bilen bularni qiynash, neq mushu binormalliqtin. Bu démek, ashu tüzümning keltürüp chiqarghan netijisi.”

Xitay ijtima'iy taratqulirida yene, manas nahiyelik partkomning “Jén shinwéy mesilisi” heqqidiki bir uqturushi tarqaldi. Nahiyelik partkomning uqturushida qeyt qilishiche, nahiyelik partkom 28‏-yanwar jiddiy yighin chaqirip, jén shinwéyning ayaligha ündidarda yollighan uchurini muzakire qilghan.

Xewerde, uning emili élip tashlinip, adettiki xizmetchilikke chüshürülgenlikini we 5 kün tutup turush jazasi bérilgenlikini, nahiyelik statistika idarisining bashliqigha qattiq agahlandurush jazasi bérilgenlikini bildürgen.