شىۋېتسىيە ئۇيغۇر مائارىپ ئۇيۇشمىسىنىڭ تەكلىپىگە بىنائەن تۈركىيە ھاجىتېپە ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ دوتسېنتى، ئىستراتېگىيىلىك چۈشەنچە ئىنستىتۇتىنىڭ تەتقىقاتچىسى دوكتور ئەركىن ئەكرەم 7-ئىيۇندىن 10-ئىيۇنغىچە شىۋېتسىيەدە ئىلمىي لېكسىيە پائالىيەتلىرىدە بولدى.
شىۋېتسىيە ئۇيغۇر مائارىپ ئۇيۇشمىسىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن دوكتور ئەركىن ئەكرەم 8-ئىيۇن چۈشتىن ئاۋۋال ستوككھولمدىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكىگە ئىستراتېگىيىلىك چۈشەنچىلەر ۋە ئۇنىڭ ئەھمىيىتى توغرىسىدا لېكسىيە سۆزلىدى. چۈشتىن كېيىن سائەت تەكلىپ بويىچە شىۋېتسىيە پارلامېنتىدا «خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستانغا نوپۇس يەرلەشتۈرۈش سىياسىتى » دېگەن مەخسۇس تېما بويىچە لېكسىيە بەردى.
بۇ قېتىملىق لېكسىيە يىغىنىغا شىۋېتسىيە پارلامېنت ئەزاسى مەھمەت قاپلان رىياسەتچىلىك قىلدى. ئۇ ئالدى بىلەن باشلىنىش نۇتقى سۆزلەپ، شىۋېتسىيەدىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنىڭ بۇ يەردىكى ئۇيغۇر جامائەتچىلىكنىڭ ھاياتى ھەمدە ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي دەۋاسىدا ئوينىغان مۇھىم رولىغا يۇقىرى باھا بەردى. شىۋېتسىيە پارلامېنتىدا قۇرۇلغان «شىۋېتسىيە ئۇيغۇر دوستلۇق جەمئىيىتى» ھەققىدە چۈشەنچە بەردى.
مەھمەت كاپلان شىۋېتسىيە پارلامېنتىغا ۋاكالىتەن دوكتور ئەركىن ئەكرەمنى قىزغىن قارشى ئالىدىغانلىقىنى بىلدۈردى ھەمدە ئۇنى لېكسىيىگە تەكلىپ قىلدى.
دوكتور ئەركىن ئەكرەم «خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستانغا نوپۇس يەرلەشتۈرۈش سىياسىتى» ناملىق مەخسۇس تېمىدىكى لېكسىيىسىدە 1950-يىللارنىڭ باشلىرىدىن تارتىپ ھازىرغىچە بولغان ئارىلىقتا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىگە قانداق ۋاسىتە ۋە ئۇسۇللار بىلەن خىتاي نوپۇسىنى يەرلەشتۈرگەنلىكىنى ستاتىستىكىلىق مەلۇماتلار بىلەن بايان قىلدى.
ئۇ يەنە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىگە زور كۆلەمدە نوپۇس يۆتكەشتىكى تاكتىكىسى، ئاققۇن نوپۇسنىڭ قاتلىمى، ئۇنىڭ يەرلىك ئاھالىنىڭ مىللىي مەۋجۇتلۇقى ھەمدە ياشاش مۇھىتىغا كۆرسەتكەن تەسىرلىرىنى ئىشەنچلىك سانلىق مەلۇماتلار بىلەن شەرھلەپ ئۆتتى.
لېكسىيە ئاخىرلىشىشى بىلەن ئۇيغۇر، تۈرك ئاڭلارمەنلەر بەس-بەستە ئۆزلىرىنىڭ سوئاللىرىنى ئوتتۇرىغا قويدى. ئەركىن ئەكرەم ھەر بىر سوئالغا قانائەتلىنەرلىك جاۋابلارنى بەردى. ئۇ ئاخىرىدا بىر تۈرك ئاڭلارمەننىڭ «ھازىر تۈركىيە بىلەن شەرقىي تۈركىستان ئارىلىقىدىكى بېرىش-كېلىشكە خىتاي ھۆكۈمىتى قانداق قارايدۇ» دېگەن سوئالىغا جاۋاب بېرىپ، ئۇنى ئۇيغۇر ئاڭلارمەنلەرگە ئۇيغۇر تىلىدا شەرھلەپ ئۆتتى.
لېكسىيە ئاخىرلاشقاندا پارلامېنت ئەزاسى مەھمەت قاپلان دوكتور ئەركىن ئەكرەمگە سىمۋول خاراكتېرى كۈچلۈك بولغان سوۋغات تەقدىم قىلدى. ئۇ بىر قۇتا زەيتۇن مېيىنى قولىغا ئېلىپ: «بۇ ئىشغالىيەت ئاستىدىكى ئەل - پەلەستىن تۇپراقلىرىدا ئۆسكەن زەيتۇن مېۋىسىدىن ئىشلەنگەن بىر قۇتا ماي، خالاس. بۇنى مەن ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئۈزلۈكسىز كۈرەش ئىرادىسىگە بېغىشلاپ سىزگە تەقدىم قىلىمەن!» دېدى.
تەپسىلاتىنى ئاۋاز ئۇلىنىشتىن ئاڭلىغايسىز.