Явропа иттипақи хитай билән болған диалогда җаза лагерлири мәсилисини оттуриға қойған

Явропа иттипақи рәһбәрлири хитай билән болған кишилик һоқуқ диалогида уйғур дияридики җаза лагерлири вә түрмидики уйғур тутқунлар мәсилисини оттуриға қойған.

Белгийә пайтәхти бирюсселда паалийәтлирини давам қилдуруватқан д у қ ниң рәиси долқун әйса әпәнди бүгүн зияритимизни қобул қилғанда бизни явропа иттипақида болуп өткән уйғурларға мунасивәтлик икки муһим учур билән тәминлиди. Буниң бири, җаза лагерлири мәсилисини явропа иттипақи рәһбәрлириниң 7- айниң 9- күни хитай билән болған диалогда очуқ оттуриға қойғанлиқи, йәнә бири, 12- сентәбир явропа иттипақи рәһбәрлириниң хитайни уйғур дияридики җаза лагерлири мәсилиси бойичә ашкара әйиблигәнлики болди.

Явропа иттипақи рәһбәрлириниң хитай билән болған кишилик һоқуқ диалоги тоғрисида ташқи ишлар министирлиқида өткүзүлгән мәлумат бериш йиғиниға тәклип қилинған долқун әйса әпәндиниң баян қилишичә, бу диалогтин илгири д у қ рәһбәрлири явропа иттипақини уйғур дияриниң омумий вәзийити тоғрисидики әтраплиқ учурлар билән тәминлигән вә җаза лагерлирини асасий тема қилиш тәләплирини оттуриға қоюп өткән.

11-Сентәбир ақсарайдики америка әмәлдарлири билән болған сөһбәттин йенипла явропа иттипақидики бу йиғинға үлгүрүп келиш үчүн сәпәргә атланған долқун әйса әпәнди 12-сентәбирдики бу йиғинда явропа иттипақи хадимлириниң 7-айниң 9-күни хитай билән елип берилған кишилик һоқуқ диалогида уйғур дияридики җаза лагерлири мәсилисини һәқиқәтәнму әтраплиқ оттуриға қойғанлиқини аңлиған.

Бу қетимқи диалогтин кейин явропа иттипақи баянат елан қилип, хитайдин илһам тохти қатарлиқ виҗдан мәһбуслирини қоюп беришни тәләп қилған.

Әмма хитай һөкүмити бу қетимқи диалогидиму охшашла уйғур диярида “қайта тәрбийәләш мәркизи” намидики җаза лагерлириниң мәвҗутлуқини инкар қилған вә уни пәрдазлап көрсәткән һәмдә явропа иттипақи хадимлириниң уйғур диярини көздин көчүрүш тәлипини рәт қилған.

Ундақта, явропа иттипақи қандақ тәдбир қоллиниши мумкин?

Д у қ ниң рәиси долқун әйса әпәнди сөзидә явропа иттипақиниң “бу мәсилини ойлишиватимиз” дәп җаваб бәргәнликини әскәртти. У йәнә явропа иттипақиниң уйғур дияридики зулумлар һәққидә техиму көп мәлуматлар билән тәминләп беришни илтимас қилғанлиқини тилға алди.

12-Сентәбир күни явропа иттипақиниң ташқи ишлар алий комиссари вә явропа комиссийониниң рәиси уйғур дияридики җаза лагерлири мәсилиси бойичә алдинқи һәптә явропа парламентидики 5 чоң партийә имза қойған соалларға җаваб бәргән һәмдә хитайни әйибләп очуқ баянат бәргән шундақла уйғур дияридики вәзийәттин әндишә қиливатқанлиқини билдүргән.

Д у қ ниң бирюсселдики хизмәтчиси райин әпәнди бу һәқтә тохталғанда явропа комиссийони вә ташқи ишлар министирлиқиниң иҗабий қәдәм басқанлиқини тәкитлиди. У мундақ деди: “явропа парламентидики 5 партийә явропа комиссийони вә ташқи ишлар министирлиқиға йоллиған соаллар бүгүн җавабқа еришти. Йәни, комиссиюн рәиси, алий комиссар хитайниң уйғур дияридики җаза лагерлирини ашкара әйибләп баянат бәрди. Буни бир илгириләш дейиш мумкин. Алдимиздики күнләрдә, явропа парламентидин җаза лагерлирини тақаш тоғрисида қарар чиқиришқа тиришишимиз лазим һәмдә буниң имканлири көрүнмәктә.”