Xitayning chaghanliq sen'et kéchilikining siyasiylashturulghanliqi tekitlenmekte

Muxbirimiz méhriban
2015.02.20


18 - Féwral ötküzülgen xitayning 2015 - yilliq sen'et kéchilikidin kéyin, chet'ellerdiki xitay démokratliri we metbu'atlarda inkas qayturuldi. Bu inkaslarda bu yilliq chaghanliq sen'et kéchilikide parixorluqqa zerbe bérish, xitay rehberlirige we nöwettiki weziyetki medhiye oqush qatarliq siyasiy mezmundiki nomurlarning jiqliqi otturigha qoyulup, xitay merkizi téliwiziye istansisida 30 yildin buyan ötküzülüp kéliwatqan sen'et kéchilikiliri ichide, bu yilliq “Chaghan kéchiliki”ning siyasiylashturulush derijisi eng küchlük bolghanliqi tekitlenmekte.

Xitay merkizi téliwiziye istansisining 2015 - yili qoy yiligha béghishlan'ghan chaghanliq sen'et kéchiliki xitayche ammiwi tor béketliri, chet'ellerdiki xitay démokratliri tor béketliri we xelq'ara metbu'atlarda birdek “Yüksek derijide siyasiylashturulghan sen'et kéchiliki” dep bahalandi.

Xelq'aralashqan ammiwi tor békiti yotupqa qoyulghan 3 sa'et 57 minutluq “Chaghanliq sen'et kéchiliki”ning toluq qismigha yézilghan inkaslarning biride“Bu yilliq kéchilikte éytilghan naxshilarda chong quruqluqtiki xitay kompartiyisi we xitay re'isi shi jinping medhiyiliniptu, itotlarda nöwette dawamlishiwatqan parixorluqqa zerbe bérishning netijiliri teshwiq qiliniptu, naxsha - usulluq chong tiptiki nomurlarda xitaydiki milletlerning kompartiyining rehberlikide bextlik yashawatqini eks étiptu” dep yézilghan.

Xitaydiki a'ammiwi tor békiti sinada yézilghan inkaslarning biride, “Bu yilliq chaghanliq kéchilik puqralargha emes, belki bashliqlargha körsitish üchün teyyarliniptu” déyilgen.

Xongkongda chiqidighan “Ammiwi xewerler géziti” ( gungbaw)ning 18 - féwraldiki sanida élan qilin'ghan“Chaghan kéchilikide siyasiy téndénsiye qandaq ipadilendi?” serlewhelik obzorda, xitayning 2015 - yilliq chaghanliq sen'et kéchiliki tenqidlinip,“30 Nechche yildin buyan xitay chong quruqluqida dawamliship kéliwatqan chaghanliq sen'et kléchilikliri bügünki kün'ge kelgende xelq'aralashqan chong tiptiki siyasiy teshwiqat kéchilikige aylandi. Bügünki sen'et kéchilikide xitayda dawamlishiwatqan siyasiy heriketler sehinige élip chiqildi. Bu yillarda xitay merkizi téliwiziye istansisining programmiliri dölet derijilik tetqiqat témisigha aylanduruldi. Shunga bu yilliq chaghan kéchilikide xitay merkizi hökümitining siyasiti, xizmiti we kelgüsidiki pilanliri eks ettürülüptu” dégen bayanlar bérildi.

Bügün yene xelq'ara metbu'atlardin en'giliye b b s agéntliqida élan qilin'ghan “ Parixorluqqa zerbe bérish merkizi téliwiziye istansisining programmisida eks etti, puqralar bilen hökümetning inkasi perqliq boldi” serlewhelik maqalide, firansiye radi'osida élan qilin'ghan “Xitay merkizi téliwiziye istansisining qoy yiligha béghishlan'ghan chaghanliq sen'et kéchilikide siyasiy tüs qoyuq eks etti” namliq programmida, amérika awazida élan qilin'ghan“Sen'et kéchiliki döletning siyasiy sehnisige aylanduruldi” qatarliq programmilarda xitayning 2015 - yilliq chaghanliq sen'et kéchilikige baha bérilip, bu kéchilikte siyasiy xahishning intayin küchlüklüki ilgiri sürüldi.

Mesilen, chaghanliq sen'et kéchiklikining bashlinish programmisi bolghan “Men junggoning yaxshi oghli” namliq naxsha - usulluq nomurda xitaydiki iqtisadiy tereqqiyat netijiliri xitay riwayetliridiki qehrimanlargha temsil qilinip medhiyilen'gen. “Bu méning emes” qatarliq birqanche itotta “Xitayda nöwette dawamlishiwatqan parixorluqqa zerbe bérish herikiti eks etken, “Biz yürikimizni sanga berduq” namliq chong tiptiki naxsha - usulluq programmigha “Xitay re'isi shi jinping textke chiqqandin buyanqi pa'aliyetliri eks ettürülgen 10 nechche minutluq höjjetlik filim kirishtürülgen, “ Yer yüzide bahar” namliq xitaydiki az sanliq milletler sen'etchiliri orunlighan chong tiptiki naxsha - usulluq nomurda shi jinping otturigha qoyghan“Junggo chüshi” we xitaydiki her millet xelqining bextlik yashawatqanliqi medhiyilen'gen.

Yotup toridin xitayning chaghanliq programmisini toluq körüp chiqan bezi körürmenlerning bildürüshiche, “Yer yüzide bahar” namliq az sanliq millet artisliri orunlighan chong tiptiki usulluq nomurda herqaysi milletlerning sehnige chiqish tertipi ularning diqqitini qozghighan.

Öz kimlikini ashkarilashni xalimighan bir Uyghur öz qarishini bildürüp, “Men bulturqi we aldinqi yildiki chaghanliq sen'et kéchilikini körgen idim, ulardimu az sanliq milletler orunlighan chong tiptiki ussul programmisi bar idi. Emma qiziqarliqi, her yili sehnige awwal chiqish orunlashturulup kéliwatqan tibet, Uyghur, mongghul, jungzu... Qatarliq milletler tertipi bu yil özgiriptu. Bu yilqi tertip, tunggan, mongghul, manju, ju'angzu, Uyghur, tibet qatarliq milletler tertipi boyiche boluptu, sehnide az sanliq millet naxshichilirimu körünmeydu” dédi.

Xitay tilidiki xelq'ara metbu'atlarda yene, xitayda dawamlishiwatqan “Chaghanliq sen'et kéchilikliri we xitay hökümitining sen'et nomurlirini siyasiy teshwiqat wastisige aylanduruwalghanliqi heqqide xulase xaraktérlik tetqiqat maqalilirimu élan qilindi.

Xongkongda chiqidighan “Sherq shamili” da “Sherq yorumaydu” texellusluq obzor chi teripidin yézilghan maqalide, xitayning 2015 - yilliq chaghan kéchilikige we 30 yildin buyanqi chaghanliq sen'et kéchiliklirige baha bérilip, “Merkizi téliwiziye istansisining chaghanliq sen'et kéchiliki 1979 - yili bashlan'ghan idi. 1983 - Yildin bashlap téliwiziyide tarqitishqa bashlidi. 30 Yildin buyan dawamlishiwatqan sen'et kéchiliki ikki basquchqa bölünidu. 1989 - Yilghiche bolghan islahat, échiwétish dewridiki démokratik idiye eks etken dewr we 1990 - yillardin kéyinki kompartiye medhiyilinip, démokratiye boghulghan dewr. 30 Yildin kéyinki bügünki kün'ge kelgende merkizi téliwiziye istansisining chaghanliq sen'et kéchiliki xitay merkizi hökümitining toluq siyasiy qoraligha aylinip boldi. Bügünki programmilar puqralargha sap sen'etke xas istitik zoq bérish emes, belki merkizi hökümetning siyasitini teshwiq qilish qoraligha aylandi” déyildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.