Shiwétsiyede xitay jasusliri Uyghurlargha bolghan jasusluqini dawamlashturmaqta

Ixtiyariy muxbirimiz éhsan
2016.03.22
xitay-elchixana-jasus-suret.jpg Xitayning shiwétsiyede turushluq elchixana xadimliri Uyghur namayishchilarni süretke almaqta. 2014-Yil 5-féwral.
RFA/Ehsan

Shiwétsiye antonbladét torining xewiride körsitilishiche, shiwétsiye istixbarat idarisi 17-mart küni istixbarat idarisining yighini zalida axbarat yighini chaqirip, 2015-yilliq dölet istixbaratigha da'ir xizmetlerni xulasilesh doklatini élan qildi.

Doklatta, shiwétsiye istixbarat idarisi bashliqi andérs ötken bir yilda, az dégende 10 gha yéqin diplomatni rusiyege qayturghanliqini bildürdi.

Bu jasuslarning meqsiti shiwétsiye ichide siyasiy partiyilerning birlikini buzush, siyasiy jehettin monopol qilish, démokratik halda qarar chiqirishqa tesir körsitish qatarliq pa'aliyetlerde bolghan. Shiwétsiye hökümiti bu jasusluq herikitini “ Rusiyening shiwétsiyege qiliwatqan psixik urushi” dep körsetti.

Jasuslarning yene rusiye elchixanisida xizmet qiliwatqan xizmetchiler ikenlikini we shiwétsiyediki chong shirketlerde her xil kespi xizmetler bilen niqablinip pa'aliyet qiliwatqanliqini ilgiri sürdi.

Rusiye hökümitining shiwétsiye axbarat -taratqulirigha tesir körsitip bir tereplimilik qutratquluq qilishi, rusiye urush ayropilanlirining shiwétsiye hawa tewelikige bösüp kirishi, shiwétsiyening eskiri bazilirini razwédka qilishi qatarliq heriketliri shiwétsiyeni endishige salmaqta.

Doklatta yene, shiwétsiyege kélidighan xewpning rusiyedin bashqa xitay we irandin kélidighanliqini eskertti.

Shiwétsiye istixbarat idarisi her yilliq xizmet doklatida shiwétsiyede jasusluq pa'aliyet bilen shughulliniwatqan rusiyedin bashqa döletler qatarida xitaynimu izchil tizimlik ichide élan qilip kelmekte.

Xitay da'irilirining shiwétsiyede pen-téxnikigha da'ir uchur jasusluqidin 2014-yili 3-séntebirde shiwétsiyediki eng dangliq “Padishah aliy téxnika nistotik t h” gha qarashliq tetqiqat merkizi bilen téxnika jehette hemkarlishish bahanisi bilen yéqinliship, shiwétsiyening “Jas” namliq urush ayropilanigha ishlitilidighan kompyutér programmisini sétiwalmaqchi bolghan sodisi ashkarilinip shiwétsiyede qattiq ghulghula qozghighan idi.

Xitay da'irilirining jasusluq herikiti shiwétsiyede pa'aliyet élip bériwatqan Uyghur teshkilatlirigha qaritilghanliqi shiwétsiye istixbarat idarisi teripidin 2014-2015-yilliq istixbarat doklatida tekitlen'gen idi.

Biz, shiwétsiye istixbarat idarisi ashkarilighan xitayning jasusluq herikitige da'ir mesililer heqqide köz qarishini élish üchün, shiwétsiyede pa'aliyet qiliwatqan teshkilatlardin “Uyghur ma'arip uyushmisi” ning re'isi abdulla ehetni ziyaret qilduq.

Abdulla ehet shiwétsiye istixbarat idarisi teripidin ashkarilan'ghan xitayning jasusluq herikitige qarita özining köz qarishini bayan qildi.
Abdulla ehet yene shiwétsiyediki wetendashliqi chiqqan Uyghurlarning baburdek xitay jasuslirining chiqip qélishining aldini éliwatqanliqini eskertip ötti.

Abdulla sözide shiwétsiyede yashawatqan Uyghurlarning xitay da'irilirining wasitilik tehditige uchrawatqan bolsa, uni teshkilat mes'ullirigha waqtida pash qilip özining hoquqini qanunluq qoghdishigha teshkilatlarning yéqindin yardemde bolidighanliqini bildürdi.

Shiwétsiyediki siyasiy aktiplardin batur ependi ziyaritimizni qobul qilip, shiwétsiye istixbarat idarisining xitayning jasusluq pa'aliyetlirigimu izchil türde diqqet qilip turuwatqanliqini eskertti.

U sözide yene, shiwétsiyediki Uyghurlarning shiwétsiye wetendashliqigha ötkendin kéyin, normal tughqan yoqlashqa bérish jeryanida xitay da'irilirining tuziqigha dessep qélip, özining kéyinki hayatida wijdan azabi tartip qalmasliqini bildürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.