Daniyede ötküzülgen ilmiy muhakime yighinigha Uyghurlarmu qatnashti

8-Ayning 21-kündin 24-künigiche daniye paytexti kopénhagénda “Xitay yoli tetqiqat jem'iyiti” teripidin 3-nöwetlik xelq'araliq ilmiy muhakime yighini ötküzülgen. Bu yighin'gha Uyghurlargha wakaliten d u q bash katipi dolqun eysa we qurultay bayanatchisi dilshat rishitlar qatnashqan.

Yighin'gha Uyghurlar we mongghullar bilen birge köp sanda xitay démokratliri ishtirak qilghan.

Yighinning témisi “Teywen démokratiyisi we uning xitay chong quruqluqigha bolghan tesiri” din ibaret bolup, 3 künlük bu yighinda xitayning démokratiyilishish mesilisi asasliq muhakime obyékti bolghan.

Uyghurlargha söz nöwiti kelgende, dolqun eysa ependi xitay yéngidin yolgha qoyghan “Térrorizmgha qarshi turush qanuni we buning sherqiy türkistanda tetbiq qilinishi” dégen témida nutuq sözligen.

D u q bayanatchisi dilshat rishit yighinda söz élip, Uyghurlarning muhajirettiki heqliq dewasini we Uyghur élide élip bériliwatqan türlük mujadililerni, aldi bilen bu yighin'gha qatnashqanlar, chet'ellerde pa'aliyet élip bériwatqan xitay démokratlirining toghra tonushi kérekliki hemde xitay xelqige teshwiq qilishi lazimliqini otturigha qoyghan.

Bu qétimqi yighin'gha qatnashqan “Mongghuliye xelq partiyisi” ning re'isi temsilto ependimu ziyaritimizni qobul qilghanda, mezkur yighin'gha ishtirak qilghan xitay démokratlirigha Uyghur, tibet, mongghul xelqlirining musteqilliq küreshlirini étirap qilishi lazimliqini yighinda tekrar otturigha qoyghanliqini tilgha aldi. U mundaq deydu: “Eger chet'ellerde pa'aliyet élip bériwatqan xitay démokratliri heqiqiy démokratlar bolsa, aldi bilen Uyghur, mongghul, tibet xelqlirining musteqilliq iradisige hörmet qilishi we uni étirap qilishi kérek. Undaq bolmaydiken, kompartiyige birlikte qarshi turush quruq dawrang bolup qalidu.”

Dolqun eysa ependimu temsilto bilen oxshash qarashni tekitligen, yeni xitay démokratlirining aldi bilen Uyghur, tibet, mongghul xelqlirining musteqilliq iradisige hörmet qilishi lazimliqini söz béshi qilghan.

Dilshat rishit sözide yene, xitaylar bilen démokratiye bayriqi astida yighilishning aldinqi shertining Uyghur, tibet, mongghul xelqlirining iradisini étirap qilishni asas qilidighanliqini tekitligen hemde kompartiyige birlikte qarshi turushning da'irisini xelq'aralashturushni teshebbus qilghan.

Bah shtabi gérmaniyediki “Jenubiy mongghuliye xelq partiyisi” ning re'isi temsilto mundaq deydu: “Xitaylar bizning iradimizge hörmet qilamdu-qilmamdu, bu bashqa mesile. Emma Uyghur, mongghul, tibet xelqlirining siyasiy mujadilisini qiliwatqanlarning xitay démokratlirigha we xelqige öz milletlirining milliy iradisini jakarlash muhim bir mejburiyet.”