Gherb metbu'atliri: shi jinping ziddiyetlik adem

Shi jinping partiye, armiye we hökümettin ibaret xitaydiki üch chong hoquqni qoligha alghan, li kéchyang bash ministir bolup saylan'ghandin kéyin, gherb metbu'atliri ularning siyasiy salahiyiti, kishilik xaraktérige qarita oxshash bolmighan bahalarni élan qildi.

Fransiye dolqunliri radi'osining 19-mart küni gérmaniye metbu'atliridiki analizlardin neqil élip bayan qilishiche, bu ayning bashliri chaqirilghan xitaydiki ikki yighinda xitayning dölet re'isi bolup üch chong hoquqni changgiligha kirgüzüwalghan shi jinping qarimaqqa islahatchidek qilsimu, emeliyette uning kishilik xaraktéride ziddiyetlik amillar roshen közge chéliqidu. U üch chong hoquqqa érishkendin kéyin qilghan sözliride, islahatni dawamlashturush, asasiy qanunni qoghdash, qanun-tüzüm yoligha méngish signali bérip xelqni ümidlendürgen bolsimu, qilghan sözliride qarmu ‏-qarshiliqlar mewjut.

“Gérmaniye metbu'atlirining neziridiki shi jinping: milletchilik qiyapitige ige bir islahatchi” namliq bu xewerde bayan qilinishiche, shi jinping hökümet xadimlirini qisqartip omumning pulini téjesh we omumning puligha chong yep, chong ichishke qarshi turush chaqiriqini otturigha qoyup jem'iyette ijabiy tesir qozghighan. Biraq, chériklikke qarshi turush üchün bular yéterlik emes, bu hergizmu chériklikni tüp yiltizidin yoqitishning yaxshi tedbiri hésablanmaydu. Shi jinping yene “Partiye téximu köp, téximu keskin tenqidlerni qobul qilishi kérek” dégen bolsimu, öktichilerge qandaq mu'amile qilish jehette xu jintawdin keng qorsaq bolalaydighanliqining héchqandaq ipadisini körsetmidi.

Xewerde bayan qilinishiche, ötken yili shi jinping partiye hoquqini tapshuruwalghandin kéyin déng shawpingni dorap, aldi bilen déngiz yaqisidiki aldin tereqqiy qildurulghan rayonlardin shénjén we gu'angjularni ziyaret qilghan. Bu yerde qilghan sözide islahatni téximu chongqurlashturush toghriliq sözlep, özini bir islahatchi qilip körsetken. Emma shu yerde ötküzülgen bir ichki yighinda qilghan sözi uzun ötmey axbaratqa ashkarilinip kétip, shi jinpingning esli qiyapitini échip tashlighan. Bu ichki yighinda shi jinping gorbachéfni sowét ittipaqining parchilinishigha sewebchi boldi dep eyiblep, kishilerni sowét ittipaqida yüz bergen tragédiyining xitayda qayta tekrarlanmasliqi üchün agahlandurghan. Shi jinping sözide “Sowét kommunistik partiyisidin ibaret ulugh bir partiyining bitchit bolup kétishidiki seweb, eyni chaghda gorbachéfqa qarshi turidighan erkekchiliki bar bir ademning otturigha chiqalmighanliqida” dégen. U merkizi partiye mektipide mudir bolup ishlewatqan mezgilide qilghan sözidimu, “Chériklikke qarshi turushni edliye we ammining nazaritige tayinip emes, belki partiye ezalirining exlaq süpitini yuqiri kötürüshke tayinip tamamlash kérek” dégen.

“Gérmaniye metbu'atlirining neziridiki shi jinping: milletchilik qiyapitige ige bir islahatchi” namliq xewerde körsitilishiche, tashqi munasiwet jehette shi jinping qoyuq milletchilik tüsige ige bir adem. U qudretlik bir junggo qurush, déngiz yüzining hökümrani bolush xiyalida. Emma uning qanche uzun'gha mangalaydighanliqi toghriliq ishenchlik kapalet yoq.

Gérmaniyide neshrdin chiqidighan “Eynek” zhurnilida tehlil qilinishiche, xitay re'isi shi jinping ziddiyetlik bir adem. U déng shawpingning islahat, ishikni échiwétish siyasitini izchil dawamlashturushni teshebbus qilidu, emma sabiq sowét ittipaqidek parchilinip kétishtin saqlinishta ching turidu, chériklikke qarshi turushni tekitleydu, emma peqetla junggoche chériklikke qarshi turush usulini qollinidu. Uning pütün xiyali küchlük bir junggo qurup amérikidin éship kétish. Amérikidin éship ketsila, epyün urushi, sekkiz döletning birleshme tajawuzi, yapon tajawuzi qatarliq haqaretlik tarixlarni yuyalaydu we xitayning kemsitilish tarixigha xatime béreleydu. Epsuski, xitayning amérikidin éship kétishige gherb elliri anche ishenmeydu.

Gérmaniye dolqunliri radi'osining 16-marttiki “Li kéchyang bashqilarni renjitishi kérek” namliq xewiride, 15-mart küni xitayning bash ministiri bolup saylan'ghan li kéchyang heqqide bezi bahalar élan qilin'ghanidi. Xewerde xitay re'isi shi jinping we bash ministir li kéchyanglarning bashqilarni renjitmeydighan qabiliyetke ige ademler ikenliki körsitildi. Bolupmu li kéchyang gerche xitaydiki bilim unwani eng yuqiri bash ministir bolsimu, uning öz aldigha islahat élip baralaydighan, xitayni retke salalaydighan xaraktérge ige adem emeslikini, uning bash ministirliq wezipisining peqetla shi jinpingning buyruqini ijra qilish we uninggha egishishtin ibaret ikenlikini tekitlidi. Xewerde yene, li kéchyangning iqtisadshunasliq doktori ikenliki, xitayning ölchimi boyiche qarighanda, uning xitay tarixidiki eng bilimlik bash ministir sanilidighanliqi, uning béyjing uniwérsitétida birge oqughan bezi sawaqdashlirining hazir xitaydiki eng chong öktichi küchler ikenliki körsitilgen.

Gérmaniye dolqunliri radi'osining 18-marttiki “Li kéchyangning tunji oyuni: muxbirlar top bolup oynaldi” namliq xewiride bayan qilinishiche, 17-mart küni li kéchyang muxbirlarni kütüwélish yighini ötküzgen. Bu uning bash ministir bolup saylan'ghandin kéyinki tunji qétimliq xitay we chet'el muxbirlirining ziyaritini resmiy qobul qilishi hésablinidu. Bu yighinda bir meydan maymun oyuni bolup ötken. Eyni chaghda xitayning sabiq bash ministiri wén jyabawning shexsiy mülkini ashkariliwetken “Nyu-york waqti géziti” muxbirining yighin'gha qatnishishi cheklen'gen. Yaponiye muxbirlirigha so'al sorash pursiti bérilmigen. Yighinda so'al sorighanlar asasen shinxu'a agéntliqi, xelq géziti, merkizi t w istansisi qatarliq xitayning özining axbarat organlirining muxbirliri bolghan.

Hazir amérikida turuwatqan xitay ziyaliysi béy fingning gérmaniye dolqunliri radi'osi muxbirigha bildürüshiche, xitaylar bu qétimqi muxbirlarni kütüwélish yighinining teyyarliqini aldin orunlashturup bolghan. Bash ministir li kéchyangdin kim, qandaq so'alni sorishi lazimliqi aldin békitilgen. Bezi xitaylar hetta chet'el muxbiri qiyapitige kirgüzülgen. Soralghan so'allar xitay bash ministirining artuqchiliqini gewdilendüridighan, xitay bash ministirini teshwiq qilidighan so'allar bolghan. Öktichi küchlerge, chet'el muxbirlirigha bezi nazuk mesililer toghriliq so'al sorashqa purset qalmighan. Bu sewebtin, bu yighin toghrisidiki bes-munaziriler xitay tor betlirini qaplighan. Kishiler buni saxta bir yighin hésablap tenqidligen we so'al sorashqa orunlashturulghan muxbirlarni qattiq eyibligen.