Ақту наһийәсидики “йепиқ тәрбийәләш мәркизи” лиригә 2 миңдәк уйғур қамалған

Ақту наһийәси қизилсу областиниң чегра наһийәлиридин бири болуп, йеқиндин буян җәнубий уйғур елидики сиясий вәзийити әң сәзгүр җайларниң биригә айланған.

Ақту наһийәсидики сақчиханилардин әһвал игилишимизчә, йеқинқи йерим йилдин буян, ақтуниң уйғурлар мәркәзлик олтурақлашқан йеза-кәнтлиридин күндә дегүдәк адәм тутулуп, “йепиқ тәрбийәләш мәркизи” гә әвәтилмәктикән.

Ақту наһийәсиниң үҗмә йезилиқ сақчиханисидики кечилик нөвәтчи сақчилар радийомиз зияритини қобул қилип, наһийә тәвәсидә қурулған 3 орундики “йепиқ тәрбийәләш мәркизи” гә 2 миңдәк уйғур “гумандар” ниң қамалғанлиқини вә уларниң сиясий тәрбийә еливатқанлиқини ашкарилиди: “ақту наһийәсидә һазир 3 орунда ‛тәрбийәләш мәркизи‚ бар. Буларниң әң чоңи ақту билән қәшқәр арилиқида қурулған мәркәз. Униңда миңдәк адәм йепиқ һаләттә тәрбийәлиниватиду. Иккинчиси, наһийәлик сақчи идарисиниң кәйнидики сотсиялизм мәктипидә тәсис қилинди. Бу йәрдиму 5-6 йүздәк адәм тәрбийәләнмәктә. Ундин башқа, йеқинда қурулған йәнә бир мәркәз бар, у йәрдә билишимчә, 2-3 йүздәк адәм бар болса керәк.”

Үҗмә йезилиқ сақчиханидики нөвәтчи хадимлар йәнә мунуларни билдүрди: “тәрбийәләш мәркәзлиригә елип берилған гумандарларниң сани көпийип кәтти, тутулған адәм сани дәсләптә пилан қилған сандин ешип кәткәчкә, һазир адәм сиғдуралмайватиду. Шуңа сорақ ахирлашқандин кейин, мәсилиси йеникләр өз кәнтлиригә қайтурулуп, кәнттә тәсис қилинған тәрбийәләш орунлирида назарәт астида өгиниш қилдурулуватиду. Илгири бу хилдики тәрбийәләш орунлири ‛сотсиялизм мәктипи‚ дәп аталған иди. Һазир исми өзгәртилип, ‛кәспий иқтидар тәрбийәләш мәркизи‚ дәп атиливатиду. Бу йәрдә тәрбийәлиниватқанларға сиясий-идийә тәрбийәсидин башқа, йәнә кәспий билимләрдин дәрс бериливатиду.”

Үҗмә йезилиқ сақчиханидики кечилик нөвәтчи хадим бизниң “бу йәргә қандақ адәмләр елип бериливатиду?” дегән соалимизға мундақ дәп җаваб бәрди: “бу йәргә телефон картиси беҗирип ишләтмигәнләр яки номурни өчүрүш рәсмийити беҗирмәй турупла ташливәткәнләр, илгири түрмигә кирип чиққанлар, нуқтилиқ нопус тизимликидә барлар, диний җәһәттин ашқунлуқ идийәси бар дәп гуман қилинғанлар вә чәтәлләрдә бала-чақиси яки уруқ-туғқанлири барлар елип кетилди.”

Ақту наһийисиниң пилал йезилиқ сақчиханисидики бир нәпәр нөвәтчи хадим зияритимиз җәрянида йеқинқи бирқанчә айдин буян өз тәвәликидики кәнтләрдин күндә дегүдәк адәм тутулуватқанлиқини, тутулған “гумандар” лар наһийәдики “йепиқ тәрбийәләш мәркизи” гә сиғмиғанлиқи үчүн бир қисминиң йеза-кәнтләргә қайтурулуп, өз җайида назарәткә елинғанлиқини илгири сүрди: “тәрбийәләш мәркизигә елип кетилгәнләр бәк көп, пәмимчә, нәччә миң кишигә йәтсә керәк, ениқ санини мәнму билмәймән, бизниң башлиқлар билиду. Уларни түркүмгә бөлүп апириватимиз, йәни күндә тутуп апириватимиз. Тәрбийәләш мәркизигә елип берилғанлар дәсләп сорақ қилиниду. Сорақтин кейин уларниң ичидики мәсилиси йеникләр 2-3 ай тәрбийәлинип қайтурулди, чүнки адәм көп болғачқа сиғмиди. Әмма көп қисми техичә тәрбийәдә, уларниң қачан қайтип чиқидиғанлиқи ениқ әмәс. Бурунқи диний затларниң көпинчиси һазир тәрбийәләш мәркәзлиригә йиғивелинди.”