Korlidiki bir “Milletler ittipaqliqi ülgisi” ning “Terbiyelesh merkizi” heqqide körgen-anglighanliri (4)

Uchurlardin melum bolishiche, nöwette Uyghur rayonida zor sanda kishi yépiq terbiyelesh merkizige qamalmaqta. Bularning ene shu terbiyelesh merkezliride we ene shu merkezlerge apirilishtin burun saqchixanilarda béshidin némilerni kechüriwatqanliqi da'iriler teripidin izchil halda sir tutulmaqta. Korlidiki milletler ittipaqliqi ülgisi naman bawudunning bayan qilishiche, saqchilar, terbiyelesh oyékitlirini békitishning aldida ulargha gunah artish, töhmet chaplash, tehditlik soraq qilishtin bashqa yene bezide qéyin-qistaq jazasini qollinidu. 

Korlaning awat yéza 6 ‏-kent ezasi, 25 yashliq mutellip abduweli, mushu ayning deslepki heptisi, yéziliq saqchixana xadimliri teripidin qéyin qistaqqa élin'ghan. Saqchilar tömür orunduqqa baghlan'ghan mutellip abduwelining qoligha koyzini qoli qanighidek derijide ching salghan. Mutellip koyzini boshutushni telep qilghanda ret qilin'ghan. U soraqxanini süpüriwatqan milletler ittipaqliqi ülgisidin koyza bilen qoli arisigha yerdiki tamaka qalduqining bulutini qisturup qoyushni telep qilghanda saqchilarning til we haqaritige uchrighan. Melum bolushiche, mezkur saqchixanining yer asti öyi zal we soraqxanidin ibaret ikki xanidin terkip tapqan. Soraq qilinishni kütüp zalda birqanche kéchini tang atquzidighan gumandarlarning ornida midirlimay turushi yaki olturushi telep qilinidu؛ hajetxanigha bérish qétim sanimu chéklinidu؛ bu tüzümge xilapliq qilghanlar saqchilarning til we tenqidige uchraydu. Saqchixanida soraq qilinishni kütiwatqanlar arisida yashan'ghanlar, we késellermu bar bolup, ularning bu tüzümge boysunishi éghir bir qéyin-qistaq azabini hés qilduridu. 

Mushu ayning 2 ‏-we 3 ‏-künliri mezkur saqchixanida qiyin-qistaqqa élin'ghan mutellip abduwelining, atalmish gunahi, qandaq bir seweb yaki bahane bilen tutulghanliqi mezkur “Milletler ittipaqliqi ülgisi”, shahid naman bawudun'gha melum emes. Bu shahidning yene bayan qilishiche, bu nuqtilar belkim yépiq terbiye merkizidiki mutleq köp sandiki kishiler özining néme üchün tutulghanliqini bilmigen'ge oxshash, gumandar mutellip abduwelining özigimu melum emes.