Ili déhqanliri yerlerni qayta tizimlashning dawamlishiwatqanliqini bildürdi

Yéqinda xitay yéza-igilik ministirliqi “Yézilardiki hödde yerlerning hoquq tewelikini békitish uqturushi” ni élan qilip, bundin kéyin térilghu yerlerning déhqanlarning “Muqim mülki” ge aylinidighanliqini bildürgen. Melum bolushiche, nöwette Uyghur diyarining jenup-shimalidiki yézilarda déhqanlarning yerlirini qayta tizimlash ishi jiddiy dawamlashmaqtiken. Közetküchiler, Uyghur déhqanlirining térilghu yerliri “Tereqqiyat rayoni” dégen namda xitay shirketlirige mejburi sétip bérilgen, köp qisim Uyghur déhqanliri yersiz qélip “Yallanma emgek küchi” ge aylan'ghan bir shara'itta, xitayning bu siyasetni otturigha chiqirishidin qattiq endishe hés qilmaqta.

“Shinjang géziti” ning bu yil 1-apirildiki xewiride Uyghur aptonom rayonidiki déhqan-charwichilar höddige alghan térilghu yerlerning hoquq teweliki békitilip, yer kinishkisi tarqitilidighanliqi élan qilin'ghan idi.

Mezkur xewerde yene 2011-yilidin 2014-yilighiche bolghan ariliqta yézilardiki térilghu yerlerning hoquq tewelikini békitip royxetke aldurush xizmitining sanji, manas, bortala we aqsu qatarliq 9 jayda sinaq qilin'ghanliqi tilgha élin'ghan.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan déhqanlarning bildürüshiche, ili diyarida déhqanlarning térilghu yerlirini tizimlash ishi bu yil etiyazda bashlan'ghan iken.

Bu heqtiki teshwiqat xewerliride bu qétimqi yer tizimlashning 2018-yilining axirighiche tamamlinidighanliqi tilgha élin'ghan. Emma Uyghur aptonom rayonining bezi rayonliridiki térilghu yerlerning hoquq tewelikini békitish xizmitining 2019-yili yéngi yilghiche tamamlinidighanliqi mölcherlenmektiken.

Xewerde yene yerlerning hoquq tewelikini békitishtiki meqset izahlinip, yillardin buyan yerning hoquq teweliki éniq bolmasliq sewebidin kélip chiqqan majiralarni yaxshi bir terep qilish we aldini élish üchün bu siyaset yolgha qoyulghanliqi tekitlen'gen.

Ghulja nahiyisidin ziyaritimizni qobul qilghan déhqanlarning bildürüshiche, 2009-yildin 2012-yilghiche ghulja nahiyiside dawamlashqan chingxwa kömür shirkiti qatarliq xitay shirketlirining yer igilesh herikitide déhqanlarning yerliri mejburi sétiwélin'ghan iken.

Ilgiri öz kimlikini ashkarilimasliq sherti bilen ziyaritimizni qobul qilghan bir xanimning bildürüshiche, 2010-yili ghulja nahiyisidiki pilichixang kömür kéni béyjing chingxwa kömür shirkitige ötküzüp bérilgen. Shundin kéyin, mezkur kömürkan jaylashqan penjim yézisining yuqiriqi qismidiki qariyaghach kentide baqmichiliq bilen shughullinidighan qazaq charwichilar bilen bir qisim Uyghurlar pütünley köchürüwétilgen iken.

Shahitlarning bildürüshiche, taghdiki yaylaqliri bilen baqmichiliqidin ayrilghan charwichilar we bir qisim Uyghur déhqanliri nöwette yersiz qalghan. Ularning yerliri mejburiy sétilghanda érishken azghina pullirimu xejlinip tügigen. Nöwette bezi déhqan-charwichilarning kündilik turmushini qamdishimu zor bir mesilige aylan'ghan iken.

Ziyaritimizni qobul qilghan bir xanim, ghulja nahiyesining penjim, choluqay qatarliq yéziliridiki déhqanlarning köp qisim térilghu yerliri bilen méwilik baghlirining igidarchiliq hoquqidin alliqachan ayrilip qalghanliqini, Uyghur déhqanliri yerdin ayrilghandin kéyin chiqirilghan bu siyasetning ili déhqanlirigha heqiqiy menpe'et élip kélishige guman bilen qaraydighanliqini bildürdi.

Aqsu sheherlik yéza hemkarliq igilikini bashqurush idarisining bashliqi shyaw chünlin ilgiri “Shinjang géziti” ning ziyaritini qobul qilghinidimu yéridin ayrilip qalghan déhqan-charwichilar mesilisining éghirliqini tilgha alghan idi.

Biz nöwette Uyghur élida dawamlishiwatqan térilghu yerlerni qayta tizimlash shundaqla yéngi yer xétidiki yerning igilik hoquqining yer igisige menggülük tewe bolidighanliqi heqqidiki mesililerni éniqlash üchün ghulja nahiyilik hökümet we nahiyilik yer bashqurush idarisi qatarliq jaylargha téléfon qilduq. Halbuki, nahiyelik yer bashqurush idarisige qilghan téléfonimiz jawabsiz qaldi.

Ghulja nahiyelik hökümet ishxanisigha qilghan téléfonimiz ulan'ghan bolsimu, emma özining mezkur ishxanida katip ikenlikini bildürgen xitay kadir, yerning igidarchiliq hoquqigha a'it bundaq inchike mesililerni yer bashqurush idarisidin sorishimiz kéreklikini tekitlep téléfonni qoyuwetti.