Korlida xitay köchmenlirining yerliktin su oghrilash qilmishi köpeymekte

Su talishish - Uyghur élidiki ishlepchiqirish-qurulush armiyesi(bingtüen) bilen yerlik ahaliler arisida uzundin béri dawam qilip kéliwatqan ixtilap we majira bolup, bu majirada xitay terep hakimiyettiki küchige tayinip turup muhim su ötkellirini changgiligha éliwélish bilen utup we menpe'et élip kelgen idi. Inkas qilinishiche, Uyghur élidiki bazarning éhtiyaji tüpeylidin bingtüen ahaliliri 2010 ‏-yilliridin bashlap kéwez we köktat térish kölimini kéngeytken. Bu tebi'iy halda sugha bolghan éhtiyajni pewqul'adde kücheytken. Bu nöwet bingtüen terep bu xildiki su éhtiyajini ilgirikidek ghewgha yaki shikayet yoli bilen emes, belki oghriliqche quduq qézish yoli bilen hel qilghan.

Weziyettin xewerdar bireylenning inkas qilishiche, yéqinda korlidiki yerlik alaqidar kespiy organlar yer asti bayliqlirini tekshürüsh jeryanida, korlining janggal we térilghu yerliride ruxsetsiz échilghan köp sandiki quduqlarni bayqighan. Netijide bu ehwalgha j x tarmaqliri qol tiqqan we köp sanda qanunsiz su oghrilash délosini pash qilghan. Emma, su oghrilighanlar bingtüen ahaliliri bolghachqa “Muqimliq” we “Milletler ittipaqliqi” közde tutulup, bu délolar jem'iyettin sir tutulghan. Nöwette délo sadir qilghuchilarni tekshürüsh bara-bara astilashqa ötken, gumandarlar bolsa qisqa bir soraqtin kéyin qoyup bérilgen.

Téléfonimizni qobul qilghan bezi alaqidar xadimlar so'allirimizgha jawab bérishni ret qilghan bolsimu, emma korlida xitay köchmenlirining su oghrilash déloliri yüz bergenlikini inkar qilmidi. Biz weziyettin xewerdar kishi teminligen alaqe uchurigha asasen, mezkur déloni eng deslepte tekshürüshke qatnashqan bir saqchi xadimigha téléfon qilduq. Bu xadimning ashkarilishiche, korlida su oghrilash délosidin yéqinda 46 si pash bolghan. Déyilishiche, su oghriliri kéchiliri heriket qilidiken؛ nöwettiki ilghar téxnikidin paydilinip 12 sa'et ichide 200 métir chongqurluqtiki yer qatlimidin su tartalaydiken. Mezkur xadimmu yoshurun quduq qézip su oghrilashning Uyghur élide paxta bazar tapqan 2012 ‏-yili bashlan'ghanliqini tekitlidi.

Mezkur xadim deslepte su oghriliri arisida yerlik ahalilerningmu barliqini tilgha aldi. Emma ilgirilep sorighan so'allirimizdin kéyin, u délo sadir qilghanlarning mutleq köpinchisining xitay köchmenliri, jümlidin bingtüen ahaliliri ikenlikini delillidi. Bu xadimning bayanliridin melum bolushiche, oghriliqche quduq qézishning xirajiti 150 ming som (texminen 21 ming dollar) etrapida bolup, bundaq bir qilmishqa yerlik ahalilerning iqtisadiy küchimu yar bermeydiken.

Weziyettin xewerdar kishining yene eskertishiche, bingtüen bilen yerlik arisidiki mesile we majiralar ilgirimu köp qétim bayqalghan. Emma mes'uliyetning bingtüende ikenliki ashkarilan'ghanda, “Muqimliq” we “Ittipaqliq” bahaniliri bilen délo basuruwétilgen.

Inkaschi bu 46 déloningmu oxshash halda basuruwétilish basquchigha kélip qalghanliqini ilgiri süridu. Bayin'gholin oblastliq saqchi bashqarmisidin téléfonimizni qobul qilghan bir xadim mezkur délolargha korlidiki 2 ‏-diwiziye 29 ‏-polk ahalilirining, shundaqla korla sheher yaqisigha jaylashqan iqtisadiy tereqqiyat rayonidiki xitay köchmenlirining chétilidighanliqini delillidi. Bu xadimmu déloning axiri chiqish-chiqmasliqi heqqide melumat bérelmidi.