Дуня көзәткүчилириниң явропа бихәтәрлик вә һәмкарлиқ тәшкилатиниң астана йиғини һәққидики баянлири

Йәрлик вә чәтәл ахбарат васитилириниң хәвәрлиригә қариғанда, явропа бихәтәрлик вә һәмкарлиқ тәшкилатиниң "бихәтәрлик бирләшмисини қарши елиш " намлиқ астана йиғининиң хуласә һөҗҗитини тәйярлаш иши аҗритилған бир йерим саәттә түгимәй он саәт вақитқа созулуп кәткән. Пәқәт 3-декабир кечиси йиғин қатнашқучилири һөҗҗәтни қобул қилған.
Ихтияри мухбиримиз ойған
2010.12.07
Qazaqistan-Nursultan-Nazarbay-Exmetjan-sherdinof-305 Сүрәттә, президент н. Назарбайеф қазақистан хәлқ ассамблейисиниң орунбасар рәисликигә сайланған "уйғурларниң җумһурийәтлик мәдәнийәт мәркизи" җәмийәтлик бирләшмисиниң рәиси әхмәтҗан шәрдиноф қатарлиқларни тәбриклимәктә.
http://www.kazpravda.kz Дин елинди.

Қазақистанда чиқидиған "время" гезитидә елан қилинған "асияни явропа билән йеқинлаштуримиз" мавзулуқ мақалиниң аптори маргарита никитинаниң тәкитлишичә, пәқәт кечиси саәт бирдә қазақистан президенти нурсултан назарбайеф мухбирлар алдида сөзгә чиқип, қазақистанниң 2010-йилқи явропа тәшкилатиға рәислик паалийитиниң асасий нәтиҗилири, астана йиғининиң мәзкур һөҗҗитидә көрситилгән мәсилиләр һәққидә тохталған. Мухбирлар билән болған сөһбәт йиғинида н.Назарбайеф мундақ дегән: "мениң силәрниң алдиңларда астана вақти кечә саәт 1 дә сөзгә чиқишим, еһтималим, астана учришишиниң күн тәртипидә қаралған барлиқ маддилири бойичә пүткүл 56 дөләтниң бир келишимгә келишини қолға кәлтүрүшниң асан болмиғанлиқиға силәрниңму көзүңлар йәтсә керәк. 2000 - Йилниң биринчи учришиши пәқәт бизниң елимиз үчүнла әмәс, бәлки тәшкилат өзиниңму тарихидики әң муһим вәқә болди. Өткәнки икки күн интайин мәзмунлуқ, қизғин болди. Очуқ ейтимәнки, асан болмиди. Муназирә интайин қизғин раваҗланди. Қатнашқучи дөләтләр тәшкилатниң асасий қәдрийәтлиригә өзлириниң ихласмәнликини ипадилиди. Бизниң учришишлиримиз бойичә биз астана һөҗҗитини қобул қилдуқ һәмдә буниң арқилиқ тәшкилатниң тәрәққияти, униң бихәтәрлик вә һәмкарлиқни мустәһкәмләштики ролини көтүрүш үчүн өзимизниң пикирдаш җавабкарлиқимизни дәлиллидуқ. Мәзкур һөҗҗәт явропа тәшкилатиниң буниңдин кейинму раваҗлинишиға пухта асас болиду, чүнки у барлиқ қатнашқучи дөләтләрниң омумий позитсийисини әкс әттүриду". Мақалидә ейтилишичә, президент н. Назарбайеф өз нутқида йиғин йәкүнлиригә, қазақистанниң рәислик паалийитигә, шималий корийә, иран, афғанистан вә қирғизистандики вәзийәткә, динлар ара мунасивәтләргә, шәрқ вә ғәрб, шимал вә җәнубни йеқинлаштуруштики астаниниң роли, италийә баш министири силвио берлускони билән болған астана сәйлиси вә пайтәхт тарихи тоғрисида тохталған.

Хабар агентлиқиниң хәвәр қилишичә, с.Берлускони астана шәһири вә пүткүл қазақистан дөлитиниң явропадики бихәтәрлик вә һәмкарлиқни раваҗландуруштики ролиға, униң иқтисадий утуқлириға, ядро қоралиға қарши күрәштики һәрикәтлиригә юқири баһа бәргән. У шундақла әлдики милләтләр ара разимәнлик, достлуқ, диний әркинлик мәсилилирини алаһидә тәкитлигән.

Русийиниң "риа новости" хәлқара агентлиқиниң хәвәр қилишичә, астана учришишида грузийидики тоқунуш шундақла тағлиқ қарабағ мәсилилири бойичә келишимгә келиш мумкин болмиған. Хәвәрдә шундақла а қ ш вәкилиниңму 11 йил ичидә биринчи қетим болуватқан тәшкилат йиғинида грузийә, тағлиқ қарабағ вә молдавийидики тоқунушлар бойичә бирәр һәрикәт пиланини ишләп чиқилмиғанлиқи билән келишәлмәйдиғанлиқи ейтилған.

Русийиниң "регнум" ахбарат агентлиқи болса бәзи нарәсмий мәлуматларға асаслинип, астана һөҗҗитигә униң бир нәччә қатнашқучисиниң қол қоюштин баш тартқанлиқини, уларниң қатарида русийә, әрминийә, грузийә вә өзбекистанниң болғанлиқини көрсәткән. Агентлиқ шундақла астана һөҗҗитидә "грузийиниң территорийә пүтүнлүки", русийә әскәрлириниң җәнубий осетийә вә абхазийидин чекиндүрүлүши вә башқиму тоқунушлар бойичә ениқ мәҗбурийәтләрниң яки маддиларниң орун алмиғанлиқини оттуриға қойған.

Мәркизий асия мәсилилири бойичә мустәқил анализчи дҗоанна лиллисниң явроасия тор бетидә елан қилған "қазақистан:астана учришиши явропа бихәтәрлик вә һәмкарлиқ тәшкилатидики ихтилапни ашкарилиди" намлиқ мақалисидә униң қатнашқучилириниң йиғинниң биринчи күни бихәтәрлик саһәсидә хәвп-хәтәргә қарши турушта келишимгә кәлгән болсиму, әмма хуласә мәҗлисидә демократийә, шу җүмлидин кишилик һоқуқ саһәсидики мәсилиләр бойичә туғулған чоңқур ихтилапларни һәл қилалмиғанлиқини илгири сүргән.

Әмди, әнглийә анализчиси майкил бинион өзиниң 1-декабир күни азадлиқ радиосида наталия голитсина билән болған сөһбитидә явропа бихәтәрлик вә һәмкарлиқ тәшкилатини нәтиҗилик тәшкилат сүпитидә тонумайдиғанлиқини, бу тәшкилатниң бихәтәрлик мәсилисидики бәзи вәзипилирини явропа иттипақи, нато, түрлүк мәзмундики омумий явропа учришишлириниң орунлаватқанлиқини, явропа тәшкилатиниң уларни пәқәт тәкрарлаватқанлиқини илгири сүргән иди. У шундақла тәшкилатниң ғәрбий явропа әллирини мәркизий асия әллири билән йеқинлаштуруш ролини ойнаватқанлиқини, әмма буниң хәлқара мунасивәтләргә һәл қилғучи сиясий вә иқтисадий һәссә қошалмайдиғанлиқини оттуриға қойған.
Майкил бинион шундақла астана йиғининиң хуласә һөҗҗитидә йеңи сиясий тәшәббусларниң болидиғанлиқиға һәмдә униңда нато, явропа иттипақи йиғинлириниң күн тәртипидә һелиһәм қоюлмиған мәсилиләрниң орун алидиғанлиқидин гуманланған иди.

Русийә "мустәқил гезити " дә елан қилинған "явропа бихәтәрлик вә һәмкарлиқ тәшкилатиниң асасий мәсилиси мустәқил дөләтләр һәмкарлиқи болди" намлиқ мақалидә тәшкилатниң астанидә ечилған омумий йиғинида явропа дөләтлириниң сабиқ совет әллиридики вәзийәткә болған қизиқиши байқалди дейилгән. Мақалидә мустәқил дөләтләр һәмкарлиқи даирисидә қелиплашқан сиясий, иқтисадий мәсилиләрниң биринчи нөвәттә русийини қизиқтуруши лазимлиқи, мәркизий асия районида қелиплашқан сиясий вәзийәттин ташқири таҗик, өзбек вә қирғизлар оттурисида су мәсилисиниңму җиддий туруватқанлиқи, мушуниң барлиқини һәл қилишта русийә ролиниң муһимрақлири илгири сүрүлгән.

Анализчиларниң пикирлирини хуласилигән явропа бихәтәрлик вә һәмкарлиқ тәшкилатиниң әмәлдики рәиси, қазақистан җумһурийитиниң ташқи ишлар министири қанат саудабайефниң "риа новости" агентлиқида елан қилған сөзидә мундақ дейилгән: биз күн тәртибимиздики бәзи әң зөрүр болған мәсилиләрни, шу җүмлидин тоқунушларни һәл қилишқа йетәрлик дәриҗидә қол йәткүзәлмигәнликимиз һәққидә ейтилған пикирләргә қошулимиз".

Қазақистан ахбарат васитилири 3-декабир күни ақ ордида қазақистан рәһбири н.Назарбайефниң мувәппәқийәтлик аяғлашқан астана учришишиниң нәтиҗилири бойичә һөкүмәт мәҗлиси өткүзгәнликини хәвәр қилған. У сөзгә чиқип, астана йиғининиң утуқлирини йәнә бир қетим тәкитлигән, бу чарини түзүшкә иштирак қилғучиларға миннәтдарлиқини билдүргән һәм шундақла барлиқ қазақистанлиқларни бу утуқ билән қизғин тәбриклигән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.