Америка дуня аяллар һоқуқи паалийити үчүн 44 милйон америка доллири аҗратти

Сүрәт, 26 - өктәбир америка ташқи ишлар министирлиқи 2009 - йиллиқ хәлқара диний әркинлик доклатини елан қилиш мунасивити билән ечилған мухбирларни күтүвелиш йиғинида америка ташқи ишлар министири һиларий клинтон ханим сөздә.

Бирләшкән дөләтләр тәшкилати бихәтәрлик кеңишиниң 1325 ‏- номурлуқ қарари мақулланғанлиқиниң 10 йиллиқи тошқан күни йәни 26 ‏- өктәбир күни, охшашла б д т ниң бихәтәрлик кеңишидә өткүзүлгән йиғинда тинчлиқ вә бихәтәрлик мәсилисидә, дуня нопусиниң йеримини игиләйдиған аяллар ролиға сәл қариғили болмайдиғанлиқи оттуриға қоюлди.

Он йил илгири бәлгиләнгән 1325 ‏- номурлуқ қарарда, аялларни саватсизлиқтин қутулдуруш, аялларни иш имканийитигә игә қилиш, омумән аяллар һоқуқини күчләндүрүш арқилиқ аяллар һоқуқидин пайдилинип пүтүн дуня тинчлиқини қолға кәлтүрүш, уруш йүз бериватқан дөләт вә намрат районларда җинсий зораванлиққа дуч келиватқан аял һәмдә балиларни қутқузуш шундақла буниңға хатимә бериш бекитилгән иди.

Бу һәқтә ечилған йиғинға иштирак қилған америка ташқи ишлар министири һиларий клинтон ханим, пүтүн йәр шари аяллириниң һоқуқини күчләндүрүш паалийити үчүн америкиниң 44 милйон америка доллири сәрп қилидиғанлиқини тәкитләп, алди билән аяллар һоқуқини күчләндүргәндә тинчлиқ вә бихәтәрликкә еришкили болидиғанлиқини шуниңдәк аяллар һоқуқини күчләндүрүш үчүн аҗритилған иқтисадниң мәлум бир қисминиң афғанистан аяллириға сәрп қилинидиғанлиқини, буниң билән афған аяллириниң өз һоқуқини қолға кәлтүрүш ишәнчисини ашуруш керәкликини билдүрди.

Һиларий клинтон ханим сөзидә алаһидә мундақ дәп тәкитлиди" :аяллар һоқуқи қурбан қилинмиған тинчлиқ, дәл биз қоллап қуввәтләйдиған тинчлиқ һесаблиниду."

Бирләшкән дөләтләр тәшкилати бихәтәрлик кеңишидә өткүзүлгән 1325 ‏- номурлуқ қарар мақулланғанлиқиниң 10 йиллиқини хатириләш йиғинида, һиларий клинтон ханим йәнә, тоқунушниң алдини елиш вә бир тәрәп қилишта, тинчлиқ билән сөһбәт өткүзүштә, муқимлиқни сақлашта, болупму тоқунуштин кейинки қайта әслигә кәлтүрүш хизмитидә, аяллар ролиниң интайин муһим икәнликини билдүрүп, аяллар һоқуқиға даир бу мәзмунларни 1325 ‏- номурлуқ қарарға йеңидин киргүзүшни тәкитлиди.

Мәзкүр қарарниң алаһидә тәдбир сүпитидә иҗра қилинишини тәшәббус қилған һиларий ханим аяллар вә балиларни қоғдаш, уларни зораванлиқ вә башқа шәкилдики хорлуқлардин мудапиә қилиш, болупму тоқунуш йүз бериватқан районларда бу хил әһвалларниң садир болушини қәтий йосунда тосуш керәкликини ейтип, америка сәрп қилған иқтисадтин 14 милйон долларниң, тоқунуш йүз бериватқан районлардики хәлқниң ичмә сүйи мәсилисини һәл қилиш үчүн паалийәт көрситиватқан һөкүмәтсиз тәшкилатларға берилидиғанлиқини, 17 милйон долларниң нөвәттә пүтүн дуняниң диққитини чәккән афған аяллириниң һәқ - һоқуқи үчүн ишлитилидиғанлиқини, 2 милйон долларниң, аял вә балиларни саватсизлиқтин қутулдуруш һәмдә ишсиз аялларни иш имканийитигә ериштүрүш үчүн елип берилидиған тәрбийиләш курслири үчүн хираҗәт қилинидиғанлиқини чүшәндүрди.

Клинтон ханим йәнә, "узун муддәтлик тинчлиқни бәрпа қилишта әр ‏- аяллар ортақ күрәш қилишқа тоғра келиду, аялларниң тинчлиқ хизмити сепигә қетилиши, дөләтниң бихәтәрлик мәнпәәти үчүн пайдилиқ болупла қалмай, бу арқилиқ сиясий муқимлиқни илгири сүргили, иқтисадий тәрәққиятни ашурғили һәмдә кишилик һоқуқ вә әқәлли әркинлик һоқуқиға көрситилгән һөрмәтни күчәйткили болиду" деди.

Бирләшкән дөләтләр тәшкилатида, җинсий айримичилиққа қарши туруш мәқситидә қурулған аяллар башқармисиниң мудири, чилиниң сабиқ президенти Michelle Bachelet ханим йиғинда, ахирқи 10 йилда аялларниң тинчлиқни қолға кәлтүрүшкә қошқан һәссисиниң йүксәлгәнликини көрсәтти.

Нөвәттә, асиядики дөләтләрдә зиярәттә болуватқан бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң баш катипи банкимонниң сөзи, йиғин мәйданида синалғу арқилиқ йиғин иштиракчилириға көрситилгән болуп, банкимон "1325  ‏- номурлуқ қарар, қораллиқ тоқунуш йүз бәргән җайлардики җинсий зораванлиқ аяқлашқандила, андин өзиниң ролини ғәлибилик җари қилдурған һесаблиниду" деди.

Банкимон йәнә" :биз чоқум бу җәһәттики хизмәттә мәсулийитини җари қилдурмиған дөләт вә һөкүмәтсиз тәшкилатларниң садир қилған җинайитини сүрүштүрүшимиз керәк, шуниңдәк бихәтәрлик кеңишиниң, җинайәт садир қилип җазаланмайдиған вәзийәтни өзгәртишини тәшәббус қилимән," деди.

Бихәтәрлик кеңишидә чақирилған бу йиғинида 80 нәччә дөләтниң вәкили нутуқ сөзлигән болуп, йиғин аяқлашқанда 1325 ‏- номурлуқ қарарниң омумйүзлүк иҗра қилиниши үчүн йәнә бир мәхсус қарар мақуллинидикән.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.