Bérlin témi yiqitilghili 20 yil boldi, xitay témi qachan yiqitilidu?

Süret, 1989-yili noyabirning béshida bérlin témining orulush adidiki ehwalidin bir körünüsh.

Démokratiye we erkinliktin teng behriman bolghan gérmanlar bügün, buningdin yigirme yil burun bérlin témi yiqitilghan bu xasiyetlik künni xatirilidi we tebriklidi.

Bérlin témi yiqitilghili 20 yil boldi, xitay témi qachan yiqitilidu?

Bügün dunyaning her qaysi jayliridin kelgen 100 ming adem gérmaniyining bérlin shehiride buningdin 20 yil burun 'bérlin témi' yéqitilghan braytinbérg derwazisi etrapigha toplinip, bu 'erkinlik küni'ni xatirilidi. Gérmaniye awazining xewer qilishiche, bügün gérmaniyidiki bu chong tebriklesh pa'aliyiti borénxolmér kuchisidiki kowrükte bashlandi. Kishiler tolup tashqan qizghinliq bilen muzika chélip, naxsha éytip, usul oynap, saliyut étip bu 'erkinlik küni'de érishken démokratiye we erkinlikni qedirlidi.

Ikkinchi dunya urushidin kéyin, gérmaniye ikkige parchiliwétilip, gherby gérmaniye bilen sherqiy gérmaniyidin ibaret ikki gérmaniydiki tili, medeniyiti oxshash gérman xelqi bir-birige düshmenleshtürülüshke bashlighan idi. 1961‏ - Yili 8‏ - ayning 13 ‏- küni etigende, ikki terepning alaqisi pütünley üziwétilip, bir yérim kilométirliq bérlin témi soqulushqa bashlighan idi. Sherqi gérmaniye xelqi bu tamni yiqitish üchün köp bedel tölidi. Bu tam 1989‏ - yili 11 ‏- ayning 9‏ - küni yéqitilghan'gha qeder, sherqiy gérmaniyidin aran 5043 adem gherbiy gérmaniyige qéchishta muweppeqiyet qazandi. Qachqanlardin 239 ademni sherqiy gérmaniye étip öltürdi, 260 ademni oqta yarilandurdi, 3221 ademni qolgha élip qamidi.  

Bügün bérlin témining yiqitilghanliqini tebrikleydighan chong pa'aliyette, sherqiy gérmaniyide tughulghan we démokratiye üchün köresh qilghan, bérlin témi yiqitilghan küni kéchide gherbiy gérmaniyige kelgen, hazirqi gérmaniye bash minisitri an'gila markél xanim dunyaning her qaysi jayliridin kelgen méhmanlarni qizghin qarshi aldi. Bügün bérlin témi yiqilghanliqining 20 yilliqini tebriklesh üchün fransiye prézidénti sarkozi, rusiye prézidénti médiwitif qatarliq dölet rehberliri keldi. Eyni waqitta bérlin témini yiqitishta zor töhpe qoshqan sabiq sowét ittipaqi rehbiri mixa'il gorbachéf, sabiq amérika prézidénti dada jorji bushmu bu pa'aliyetke qatnashti.

Amérika tashqi ishlar minsitiri héllari kilinton bu tebriklesh pa'aliyitide qilghan sözide, emdi 21‏ - esirdiki 'bérlin tam'lirini yiqitishni nato chuqum orunlishi lazimliqini körsetti.

Hazir gérmaniyide turuwatqan Uyghur yazghuchisi köresh ataxanning bayan qilishiche, gérmaniyidiki Uyghurlamu bügünki tebriklesh pa'aliyitige qizghin qatnashti.

Yazghuchi köresh ataxanning bayan qilishiche, eyni waqitta mustebitler bérlin témini soqup, gérmanlarning otturisigha qandaq soghuqchiliq salghan bolsa, bu tam yiqitilghandin kéyin xitaymu Uyghurlaning arisigha we Uyghurlar bilen bashqa qéirindash xelqler arisigha shundaq soghuqchiliq salidighan siyasetni yürgüzüwatidu.

Yazghuchi köresh ataxanning qarishiche, 21 ‏- esir -- dölet déktatorluqi aghdurup tashilinidighan, milletler musteqil, hür bolidighan esir. Xitay kommunist hökümiti yéqilish aldida salghan 'bérlin tamliri'ning yéqilidighanliqimu muqerrer.