Bextiyar ömer yéngisheher türmisining mehbuslargha qaratqan qa'idisi heqqide pikir bayan qildi

Pash qilin'ghanlar ichide yéngisheher nahiye türmisining mehbuslargha qaratqan “Altini qilish, altini qilmasliq” tüzümi, nöwette norwégiyide yashawatqan sabiq adwokat bextiyar ömer ependining diqqitini tartti. Bextiyar ependi, mezkur tüzümning xitayning özining türme qanunighimu xilap ikenlikini körsitip, Uyghur mehbuslarning eng eqelliy hoquqliriningmu depsende qiliniwatqanliqini otturigha qoydi.

Nöwette Uyghur élidiki türme we qamaqxanilarda, mehbuslarning yémek-ichmek shara'itining intayin nacharliqi, yuyunush qatarliq taziliq imkanlirining yoq derijide ikenliki, buning üstige, mehbuslarning jismaniy jehettin rahet nepeslinishla emes, meniwi jehettin erkin nepes élish pursiti yoqluqi, sirtqa chiqqan mehbuslar teripidin pakitliri bilen ashkarilanmaqta. Sabiq adwokat bextiyar ependi qamaqxanidiki bu ehwallar heqqide toxtaldi.

Töwendikiler bir mehbusning türmidiki chéghida yadliwalghan 6 ni qilish 6 ni qilmasliq qa'idisi:

6 Ni qilish:

1. Saqchilarning bashqurushigha boysunush.
   
2. Gumandarlar özidiki jinayetni toluq tonup, buning bilen bille bashqilarning jinayitini bilse tapshurush.
   
3. Partiye, döletning qanun siyasetlirini chongqur öginish, jinayet menbesini chongqur qézish؛ dunya qarishini tiriship özgertish.
   
4. Shexsiy taziliq, muhit taziliqni yaxshilash, özi yatqan kamér ichi pakiz bolush, retlik bolush.
   
5. Meshghulatqa öz waqtida qatnishish, emgekke, öginishke ehmiyet bérish.
   
6. Öz-ara nazaret qilish, mesile bolsa inkas qilish, kamér ichide qanun'gha xilap ishlar bayqalsa, bashqurghuchigha öz waqtida inkas qilish.
   

6 Ni qilmasliq:

1. Délo toghrisida sözleshmeslik, soraqqa, eyibleshke qarshi pilan tüzmeslik.
   
2. Eksiyetchil we lükcheklikke a'it gep-sözlerni tarqatmasliq.
   
3. Zomiger boluwalmasliq, oyun qoymasliq, naxsha éytmasliq, usul oynimasliq, haraq-tamaka istémal qilmasliq, qimar oynimasliq.
   
4. Yuqiri awazda gep qilmasliq, bashqilarning mal-mülkini igiliwalmasliq, yémeklirini yewalmasliq.
   
5. Omumning mal mülki bolghan kitab, zhurnallarni yirtip tashlimasliq, tamgha xet yazmasliq.
   
6. Xeterlik, cheklen'gen buyumlarni yoshurmasliq, élip yürmeslik, yasimasliq.
   

Yuqiriqi belgilimilerge xilap qilghuchilarning qilmishi qanun boyiche sürüshte qilinidu؛ éhtiyat qoralliri ishlitilip nezerbend qilinidu.

Yuqirida, yéngisheher nahiyilik türmining altini qilish, altini qilmasliq tüzümi heqqide, sabiq adwokat bextiyar ömer bilen ötküzülgen söhbet xatirisi heqqide melumat berduq.

Tepsilatini yuqiridiki awaz ulinishidin anglighaysiler.