"Ensizchilikke patqan béyjing"

 Yene kélip, bu pikirler haman Uyghurlarning qarshiliq heriketlirining xitay üchün zor tehlike peyda qiliwatqanliqigha merkezleshti.

Chektin ashqan bedel

Dunya gézitining 22 - iyuldiki "ensizchilikke patqan béyjing" namliq xewiri mundaq bashlan'ghan: "béyjing olimpik komitétining mudiri lyu chi bolsa maw zédung üzündiliridiki 'ammini heriketlendürüsh' chaqiriqini jénining bériche towlawatidu. Lékin heriketlendürülidighan ammining qizghinliqiningmu chéki bar. Ular turmushta awarichiliqqa uchridi. Olimpikning selbiy tesirige qattiq yoluqti. Yollarda, wagzallarda somkiliri axturuliwatidu. Ijarige élin'ghan öyler arqimu - arqa tekshürüliwatidu. Nopussizlar paytexittin heydiliwatidu. Bir milyondin artuq ishlemchi bu seweblik pul tépish pursitidin ayrilip qéliwatidu. Ular ikki ay qehetchilikning derdini tartidu. Hökümet bolsa, bu ashuruwetkenlik emes, her bir puqra döletning chong ishliri üchün az - tola bedel tölishi kérek, dewatidu. Puqralar bolsa bundaq bedel töleshning héch hajiti yoq idi dewatidu."

Uyghurlar asasi xewp

"Ensizchilikke patqan béyjing" namliq xewerde, xitay hökümitining sherqiy türkistan térrorchiliridin qattiq ensirewatqanliqini mundaq bayan qilghan: "xitay hökümiti térrorchilar, bölgünchiler we radikal diniy unsurlargha qarshi küreshni yuqiri pellige köterdi. Uyghur islam radikal küchlirining intérnéttiki térror tehditlirini jiddiy diqqitige aldi. Hökümet xadimlirining éytishiche, bu küchler alla burun sherqiy türkistan'gha térrorluq hujumliri élip baridighan qatillarni kirgüzüp bolghan. Bu yil 1 - aydin 6 - ayghiche, xitay saqchi da'iriliri 41 jaydiki jihatchilarni terbiyilesh bazilirini tar‏ - mar qilghan. Lékin xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri xitayning bu tedbirlirige siyasiy muddi'a yoshurun'ghanliqini, xitayning térrorgha qarshi turush bahanisida, hökümetke qarshi küchlerni qattiq basturuwatqanliqini tilgha almaqta.

" Uyghurlarning jasariti "

Bash shitabi bérlindiki bixeterlik we közitish merkizining myunxéndiki xadimi mentor ependi, sherqiy türkistanda bu yil 1 - aydin 7 - ayghiche bolghan ariliqta yüz bergen qanliq qirghinchiliqlar, xitayning térror töhmiti niqabida Uyghurlar üstidin dehshetlik basturush élip bériwatqanliq mesilisige xelq'araning jiddiy neziri aghduruliwatqanliqini tilgha élip " men sherqiy türkistan musteqilchi küchlirini xitaydin bashqa héch bir dölet we xelqning térrorchi, dep qarimaydighanliqigha ishinimen. Öz musteqilliqi üchün küresh qiliwatqan millet hergizmu térrorchi bolmaydu. Eger Uyghurlar bügün béyjingning yürikini ensizchilikke paturalighan bolsa, béyjingni bu qeder sarasimige salalighan bolsa, Uyghurlarning musteqilliq kürishini ghelibige qarap yüzliniptu, déyishke bolidu. Xitayning sherqiy türkistan musteqilchilirige qarshi bunchilik zor tedbirlerni qollinishqa mejbur bolushi, démekki, Uyghurlarda xitayni titretkidek bir jasaretning mewjutliqidin bisharet béridu."

Milliy toqunush kücheymekte

Kölin yétekchi gézitining 24 - iyuldiki " xitay parakende bir yilgha yüzliniwatamdu?" namliq xewiride, 7 - ayning 21 - küni yüz bergen künmingdiki aptobus partlash weqesini tilgha alghanda, xitayda héch bir heptining qarshiliqsiz ötmeywatqanliqi, xitay puqraliri bilen saqchilar arisida her xil qanliq weqelerning üzlüksiz yüz bérip kéliwatqanliqi tekitlinip, bolupmu milliy toqunushlarning barghanséri küchiyiwatqanliqi, Uyghurlarning qarshiliqlirining yuqiri bir sewiyige kötürülüwatqanliqi bayan qilin'ghan. Xewerde mundaq déyilgen: xitaydiki az sanliq milletler medeniyiti xitay medeniyitining bésimigha duch keldi. Uyghurlar eslini saqlap qélish üchün her xil qarshiliq we térrorluq heriketlirige muraji'et qilmaqta. Béyjingning ularning derdige köngül bölüshke rahi yoq."

"Qullarche yashighandin, insanche ölüshning shereplik ikenlikini kim bilmeydu?"

Béyjing haman bir küni musulman Uyghurlargha qolliniwatqan zorawanliq heriketliri üchün hésab bérishke mejbur bolidu, ‏ - deydu, bixeterlik we közitish merkizining myunxéndiki xadimi mentor ependi, sherqiy türkistanda 8 - we 9 - iyul künliri yüz bergen qanliq basturush weqesidin ghezeplen'genlikini bildürüp. U sözide yene mundaq dédi, ‏ - qaysi bir démokratik dölet we millet özlirini Uyghurlarning ornigha qoyup oylinip béqishni xalisa we béshigha kelgen bu mislisiz éghir zulumlardin qutulushning ünümlük bir charisini tapalmaydighanliqini hés qilsa, héch ikkilenmey qoralliq basturushqa qarshi qoralliq taqabil turush yolini tallaydighanliqidin gumanlanmighan bolatti. Shexsen men, Uyghurlarning bügünki talliwalghan emes, mejburlan'ghan yolini chüshinimen. Eger men bir Uyghur bolghan bolsam, esla ikkilenmey bu sepke qoshulup ketken bolattim. Hayatliq heqliridin mehrum bolup qullarche yashighandin, insanche ölüshning shereplik ikenlikini kim bilmeydu?

Xitay puqralirining qarshiliqi téximu zor

" Xitay parakende bir yilgha yüzliniwatamdu?" namliq xewerde, gerche xitay hökümiti béyjing olimpiki üchün Uyghur térrorchilirining eng zor tehdit élip kéliwatqanliqini üzlüksiz jezimleshtüriwatqan bolsimu, emeliyette xitay puqralirining qarshiliq heriketliriningmu yuqiri bir dolqun hasil qilghanliqi, bu qarshiliqning pütün xitay miqyasigha yéyilghanliqi, belki xitaylarning qarshiliq heriketlirining Uyghurlardin öte zor parakendichilik peyda qilishi mumkinliki ilgiri sürülgen.