Béyjingdiki `mehmut qeshqiri tughulghanliqining 1000 - yilliqini xatirilesh` yighinigha muxbirlar kirgüzülmigen

Süret, 2008 - yili 10 - ayning 17 - küni türkiyining shimalidiki qaradéngiz boyigha jaylashqan rize wilayitide mehmut qeshqirining tughulghanliqining 1000 - yilliqi munasiwiti bilen xelqaraliq mexmut qeshqiri ilmiy muhakime yighini échiliwatqan rize uniwérsitétining lozunka ésilghan binasi.

11 Aydin buyan her ay dégüdek bir yerde mehmut qeshqirini eslesh pa'aliyetliri ötküzülmekte. Türkiye jumhuriyiti til tetqiqat idarisining iqtisadiy yardimi bilen échilghan `tughulghanliqining 1000 - yilida mehmut qeshqiri we türkiy tillar diwani` mawzuluq xelq'araliq ilmiy muhakime yighini bügün béyjing merkizi milletler uniwérsitétida resmiy bashlan'ghan.

11 - Ayning 24 - künidin 28 - künigiche dawam qilidighan bu ilmiy muhakime yighinigha her qaysi döletlerdin kelgen 200 etrapida mutexessis qatnashmaqta, türkiyidin dölet re'isi mehkimisi bash sékrétari prof. Dr. Mustafa isen bashchiliqida 27 kishi qatnashmaqta iken. Türk til tetqiqat idarisi bashliqi prof. Dr. Shükrü xaluq aqalinning déyishiche, yighin axirlashqandin kéyin türkiyidin barghan mutexessislerning bir qismi mehmut qeshqirining opaldiki qebrisining béshida mehmut qeshqirini xatirilesh murasimigha qatnishidiken.

Bu ilmiy muhakime yighinining béyjing merkizi milletler uniwérsitétining zalidiki échilish murasimigha héchqandaq muxbirning kirishige ruxset qilinmighan. Türk muxbirlar merkizi milletler uniwérsitéti mes'ulliridin némishqa kirgili qoymaysiler dep sorighan waqtida `bu bir ilmiy muhakime yighini bolghachqa, muxbirlarning kirishige ruxset qilinmaydu` dep jawab bergen.

Yighin zalining aldigha türkche we xitayche qilip 'tughulghanliqining 1000 - yilida mehmut qeshqiri xelq'araliq ilmiy muhakime yighini` dep lozunka ésilghan bolup, türkiye anatoliya xewer agéntliqining béyjingda turushluq muxbiri bergen melumatqa qarighanda, bu yighinning échilish murasimigha türkiyining béyjingda turushluq bash elchisi oqtay özüye bilen türk til tetqiqat idarisi bashliqi prof. Dr. Shükrü xaluq aqalin qatnashqan. Türkiye dölet re'isi mehkimisi bash sékrétari mustafa isen ependi bolsa qeshqer opalda ötküzilidighan murasimgha qatnishish üchün peyshenbe küni yeni 27 - chésla béyjinggha yétip kélidiken.

Türkiye til tetqiqat idarisining sabiq bashliqi prof. Dr. Exmet bijan erjilasun ependi dunyaning héchqandaq bir yéride ilmiy muhakime yighinigha muxbir kirgili qoymaydighan ishning yoqluqini anglitip mundaq dédi: " muxbirlarni kirgili qoymaydighan ish dunyaning héchqandaq yéride yoq. Muxbirlar pütün pa'aliyetlerni xewer qilidu. Ilmiy muhakime yighinlirimu bir xewer témisidur. Biz türkiyide, muxbirlar ilmiy muhakime yighinliri heqqide xewer yazmidi dep renjiymiz. Bilim xelqqe muxbirlar arqiliq ulishidu."
 
Prof. Dr. Exmet bijan erjilasun türkiyining aliy rehberliri qatnashqan bundaq bir yighin'gha muxbirlarni kirgüzmigen bolsa, türkiye dölitining buninggha naraziliq bildürüshi kéreklikini anglitip mundaq dédi: " menche,türkiye buninggha naraziliq bildürüshi kérek. Medeniy, iqtisadiy munasiwitimizni tereqqi qildurayli, emma türkiyining aliy rehberliri qatnashqan bir yighin'gha türk muxbirlarni kirgili qoymighan bolsa, u rehber xitaylargha naraziliqini bildürüshi kérek. Bu yerde Uyghurlar heqqide bir yighin achsaq, xitay elchiliki derhal naraziliq bildürüp tosushqa tirishidu, emma türkiye bundaq ehwallarda peqet pozitsiye bildürmeydu. Bundaq kétiwerse bolmaydu."
 
Bu xewerge türkiye anatoliye xewer agéntliqi we höriyet gézitimu tor betliride yer berdi.