Chégrisiz muxbirlar teshkilatining 2008 ‏ - yilliq doklati

Sürette, 2008 - yili 6 - ayning 12 - küni, du jyang saqchiliri muxbirlarning ölgen oqughuchilar ata - aniliri uyushturghan matem xatire murasimigha qatnishishini tosimaqta.

Merkizi fransiyining parizh shehiridiki chégrisiz muxbirlar teshkilati 30 - dékabir küni yilliq doklatini élan qilip, doklatida pütün yer sharida ötken bir yilda 60 neper zhurnalistning xizmet tüpeyli hayatidin ayrilghanliqini, 2007 ‏- yili ölgen adem sanining 86 ikenlikini bildürdi.

2008 ‏ - Yili yüz bergen ehwallar chüshendürülgen mezkur doklatta, eng küp muxbir ölgen döletning iraq ikenliki tekitlinish bilen birge, ölgen muxbirlar sanining burunqidin azayghanliqi, axbarat erkinlikining toluq jari qilduruluwatqanliqining ipadisi emesliki tekitlen'gen.

Mezkur doklatta, xitay, süriye, iran, birma qatarliq döletlerde intérnét toridin tarqitiliwatqan axbaratning heddidin tashqiri derijide kontrol qilish we basturushqa duch kéliwatqanliqi alahide tekitlen'gendin sirt, 2008 ‏ - yili 38 muxbirning béyjing olimpik murasimi toghrisidiki ziyaret xewerlirining xitay hökümiti teripidin tekshürülüp, hetta ularning qolgha élin'ghanliqi shuningdek 31 neper intérnét yazghuchisining ziyankeshlikke we tehditge uchrighanliqi, bolupmu yawropa parlaménti teripidin " saxarof " erkinlik mukapati bilen teqdirlen'gen xitay öktichisi xu jyani öz ichige alghan 3 neper démokrat pa'aliyetchisining türmige tashlan'ghanliqi qeyt qilin'ghan.

Bu tüpeyli chégrisiz muxbirlar teshkilatining amérikining nyuyork shehiridiki bayanatchisi, xelq'aradiki kishilik hoquq teshkilatlirining xitayda basturuluwatqan axbarat erkinlikige alahide diqqet ‏ - étibarini bériwatqanliqini ashkarilidi.

Doklatta, xelq'ara metbu'atlarning 22 mingdin artuq muxbiri, béyjing olimpik tenterbiye murasimi toghrisida melumat élan qilish üchün béyjinggha yighilghanliqi bayan qilinip, xitayning olimpik murasimining sahipxanliqigha érishshtin ilgiri bergen wediside turmay, chet'el muxbirlirining erkin ziyaret qilishigha tosqunluq körsitip, hetta ular teripidin ziyaret qilin'ghan puqralarning saqchilarning tayaq zerbisige uchrighanliqi, bir qisimlirining türmige solinip hazirgha qeder qoyup bérilmigenliki bildürülgen.

Chégrisiz muxbirlar teshkilatining doklatida yene, tibette yüz bergen qozghilangning qoralliq basturulush jeryanliri hemde bu yil 5 ‏ - ayda sichüenning wénchüen nahiyiside meydan'gha kelgen yer tewresh apiti heqqidiki saxta axbarat uchurliri, hökümetning olimpikning aldi - keynide yolgha qoyghan bashqurush tedbirliri toghrisidiki tenqidler bayan qilin'ghan bolup, shu yili 9 ‏ - ayning 24 ‏ - küni ötküzülgen yighinda xitay dölet re'isi wén jyabawning " hökümet choqum axbarat organlirining nazaritini qobul qilishi kérek " dégen sözining küchke ige qilinmighanliqi alahide eskertilgen.

Doklatta, " junggo déhqanchiliq mehsulatliri baziri zhornili " teripidin tüzülgen tor meydanining uzundin buyan xitay hökümiti teripidin yolsiz hujumgha duch kéliwatqanliqi, xitayda héchqachan heqiqiy we musteqil axbarat orgini bolup baqmighanliqi, hökümetning organ metbu'atliri bolsa, noqul halda hökümet üchün xizmet qilidighan teshwiqat wastisi ikenliki otturigha qoyulup, ismi ashkarilanmighan bir xitay axbaratchining sözi mundaq dep teswirlen'gen: " bizning xitayda chin we toghra xizmet qilidighan axbarat orgini yoq, bu yerdiki axbarat idariliri partiye, hökümetning zuwani bolup, ular peqet hökümet teripidin teyyarlan'ghan höjjet nusxilirini élan qilish hoquqigha we roligha ige, buninggha ri'aye qilmighan, hökümet siyasitini pash qilishqa urun'ghan, zhurnalistlarning tili nahayiti asanla ikkinchi sözliyelmes haletke chüshüp qalidu. Xitayning axbaratchiliri bolush süpitimiz bilen ilgiri köp tirishchanliqlar körsettuq, biraq bu xil tirishchanliqlar bizning wijdani burchimizgha baghliq bolup qaldi. Eger hökümettin qorqmay heqiqiy axbaratchilardin bolushqa bel baghlisaq, bu bizning tarixqa qoshqan hessimiz bolup hésablinidu."