Уйғур елидә кесәлләрниң дохтурларға һуҗум қилиш вәқәлири көпәймәктә

Шинхуа агентлиқиниң 9-майдики хәвиригә асасланғанда, үрүмчидики 3-дәриҗилик бир дохтурханида 70 яшлиқ бир момай қутқузуш үнүм бәрмәй өлүп кәткәндин кейин, момайниң 40 яшлиқ қизи нәқ мәйданда мәсул аял дохтур чен руңни йүз-көзлиригә вә қулақлириға уруп яриландурған.

Аял дохтурниң қулиқи аңлимас болуп қалған, йүзлири зәхимләнгән. У һазир ташқи кесәлликләр бөлүмидә даваланмақта икән.

Хәвәрдә, таяқ йегән аял дохтурниң хитай икәнлики билдүрүлгән болсиму, өлгүчи момайниң милләт тәркиби ениқ дейилмигән. “үрүмчидики 3-дәриҗилик бир дохтурхана җиддий қутқузуш бөлүминиң аял дохтури кесәл тәрипидин урулди” намлиқ бу узун зиярәт мақалисини икки нәпәр хитай язғучиси язған.

Мақалидә, үрүмчидики дохтурханиларда кесәлләрниң дохтурларға һуҗум қилиш вәқәлириниң барғансери көпийиватқанлиқи, аял дохтур чен руңниң мушуниң билән үчинчи қетим кесәлләр яки уларниң аилә тавабиатлири тәрипидин таяқ йегәнлики, мушу бир дохтурханиниң өзидила охшаш вәқәниң көп қетим йүз бәргәнлики баян қилинған.

Мақалә апторлири үрүмчидики башқа дохтурханилардинму әһвал игиләп, дохтурларниң кесәлләр тәрипидин һуҗумға учраш әһвалиниң наһайити көп һәм еғирлиқини ениқлап чиққан. Бу хилдики вәқәләр әмәлийәттә пүтүн хитайға тарқалған болуп, бу йил 3-айниң 23-күни харбиндики бир дохтурханида бир нәпәр бимар дохтурларға һуҗум қилип, бир дохтурни өлтүргән вә үч дохтурни яриландурған иди.

Хитай һөкүмити бу хил һадисиләрниң алдини елиш үчүн өткән йиллиридин башлапла дохтурханиларда сақчи понкитлири тәсис қилған. Бу йил 4-айниң 30-күни хитай җамаәт хәвпсизлик вә сәһийә министирлиқи бирликтә “давалаш саһәлириниң тәртипини қоғдаш тоғрисида уқтуруш” елан қилип, аманлиқ сақлаш хадимлири билән сақчиларниң күчигә тайинип дохтурларниң аманлиқиға кепиллик қилмақчи болған. Әмма, язғучиларниң зиярәтлирини қобул қилған бәзи кишиләр бу хил чаригә қарита өз гуманлирини билдүрүп “мәсилә аманлиқ сақлаш хизмитидә әмәс, бәлки дохтурханиларниң давалаш сүпитидә вә түзүлмисидә, сақчиниң күчигә тайинип бу хил һадисиләрниң алдини елиш мумкин әмәс” дейишкән. Уларниң зияритини қобул қилған бәзи бимарлар болса “дохтурлар пул тепиш үчүн кесили йоқ адәмниму кесәл қилип көрситиду, йеник кесәлни еғир көрситиду, еғир кесәлни яхши давалимай өлтүрүп қойиду, давалаш тәннәрхи интайин юқири, дорилар қиммәт, пуқраларниң бу чиқимларниң һөддисидин чиқалиши тәс” дегән.

Германийидә яшаватқан уйғур зиялийси раһилә ханим, уйғур вәтинидики дохтурханиларниң давалашни әмәс, пул тепишни асаси кәсип қиливалғанлиқини, бимарларниң әһвали һәрқанчә еғир болсиму, алдин кариват һәққи вә давалаш һәққиниң бир қисмини төлимәй туруп дохтурханиға орунлишалмайдиғанлиқини, болупму йеза-қишлақлардин кәлгән намрат деһқанлар үчүн давалинишниң наһайити қейин бир мәсилә икәнликини ейтти. У сөзидә, 2009-йили йүз бәргән үрүмчи вәқәси мәзгилидә дохтурханиларниң бастурушқа учриған уйғур бимарларни қобул қилмиғанлиқини, буниң дохтурлуқ әхлақиға пүтүнләй ят қилмиш икәнликини тәкитлиди. Дохтурлар билән бимарлар арисидики зиддийәтни хәлқимизниң намратлиқи билән давалаш һәққиниң адәттин ташқири юқирилиқи кәлтүрүп чиқармақта, дәп қарайдиғанлиқини әскәртти. Раһилә ханим йәнә, илгири өзиниң бешиға кәлгән бир күлпәтни мисал қилип көрсәтти.

Шинҗаң иҗтимаий пәнләр академийисиниң ярдәмчи тәтқиқатчиси яң фучяң мақалә апторлириға “кесәлләр билән дохтурлар арисидики зиддийәт әмәлийитидин қариғанда, дөлитимизниң давалаш түзүлмиси хелила начар вә дохтурларниң кәспий әхлақи төвән. Мунасивәтлик қанун-қаидиләр мукәммәлләшмисә, кесәлләрниң давалиниш һәқ-һоқуқлири капаләткә игә қилинмиса, бу хил зиддийәттин сақланғили болмайду, сақчиларниң күчигә тайинип мәсилә һәл қилиш мумкин әмәс” дәп көрсәткән.