Uyghurlar türk dunyasi medeniyet körgezmisige qatnashti

• Muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti enqere shöbisi jem'iyiti teripidin neshir qilin'ghan gézit, zhurnal, kitablar, Uyghurlarning kiyim-kéchekliri we muzika chalghu eswablirini körgezme qildi. RFA Photo / Erkin Tarim

Türkiye ma'aripchilar uyushmisining orunlashturushi bilen türkiye ma'arip ministirlikining shura zalida türk dunyasi medeniyet körgezmisi ötküzüldi. Bu körgezmige ezerbeyjan medeniyet jem'iyiti, qirim tatar jem'iyiti, sipurus medeniyet jem'iyiti, iraq türkmenliri medeniyet jem'iyiti, balqan türkliri wexpi bashchiliqidiki köp sanda ammiwi teshkilatlar qatnashti we bölüm échip özlirining medeniyitige xas buyumlirini körgezme qildi. Uyghurlargha wakaliten enqerede pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti enqere shöbisi bir bölüm échip, jem'iyiti teripidin neshir qilin'ghan gézit, zhurnal, kitablar, Uyghurlarning kiyim-kéchekliri we muzika chalghu eswablirini körgezme qildi.

Bulardin bashqa Uyghur diyarining qisqiche tarixi, yer asti we yer üsti bayliqliri we Uyghurlar duchar boliwatqan insan heqliri depsendiliri körsitilgen resimlermu körgezme meydanigha ésilghan bolup, bu köp sanda jurnalistlarning we kishilerning diqqet étibarini özige tartti. Herqaysi téliwiziyeler bu körgezme heqqide bergen xewerliride Uyghur mesilisige alahide yer berdi. Biz bu körgezme meydanigha bérip, bu körgezmini achqan sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti bashliqi hayrullah efendigil ependi we ziyaretchilerge mikrofonimizni uzattuq.

Körgezmini közdin kechüriwatqan yerlik xeliqler. RFA Photo / Erkin Tarim

Kéyin bu yerde körgezme échip olturghan we Uyghur bölmisini ayliniwatqan ezerbeyjan medeniyet jem'iyiti ijra'iye hey'et ezasi dr. Yalchin sariqaya ependi bu körgezmini körgendin kéyinki tesiratini anglitip mundaq dédi: "sherqiy türkistan dégen waqitta köz aldimgha bir mujadile kélidu. Emma bu dunyadiki eng qéyin mujadililerdin biridur. Bu uzun yillardin béri harmay talmay élip bériliwatqan mujadilidur. Uyghur dégen waqitta köz aldimgha bay medeniyetke ige bir millet kélidu. Uyghurlar bu körgezmidimu körginimizdek, bay yémek ichmek, kiyim-kéchek we sen'et medeniyitige ige. Epsuski bügün bundaq bay medeniyetke ige bir millet xitay xelq jumhuriyitining pilanliq halda yürgüziwatqan assimilyatsiye siyasitige duchar bolmaqta."

Dr. Yalchin sariqaya ependi yene mundaq dédi: " bügünki künde Uyghurlar öz wetini bolghan sherqiy türkistanda az sanliq millet mu'amilisi körmekte. Xitay nopusi köpeygenséri öz tupraqlirida az sanliq millet haligha chüshüp qélish aldida turmaqta. Emma men Uyghurlarning ezerbeyjan'gha oxshash baldurraq öz erkinlikige, musteqil sherqiy türkistan dölitige ige bolushini tileymen. Biz qeyseride istanbulda pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan teshkilatlirining pa'aliyetliri arqiliq sherqiy türkistan dawasi bilen tonushtuq. Men türkiyide harmay talmay sherqiy türkistanning erkinliki üchün küresh qiliwatqan Uyghur qérindashlirimni kördüm, hemmisi öz ana tilini bilidu. Uyghurlar öz dewasigha ige chiqishqa dawam qilsa sherqiy türkistan choqum azat bolidu." (Erkin tarim)