بىر گېرمان مۇخبىرىنىڭ خىتاي ئاخبارات ۋاسىتىلىرى توغرىسىدا ئېيتقانلىرى

گېرمانىيە دولقۇنلىرى رادىئوسى 25-دېكابىر كۈنى فرانكفۇرت گېزىتىدە ئېلان قىلىنغان «خىتاي تېلېۋىزىيە قاناللىرى خەلقنى قانداق ئەخمەق قىلىدۇ؟» ناملىق ماقالىنى كۆچۈرۈپ ئېلان قىلدى. ماقالىدە كۆرسىتىلىشىچە، گېرمانىيىدىكى ۋ د ر تېلېۋىزىيە قانىلىنىڭ ئىختىيارىي مۇخبىرى كىرستېن رۇلف خانىم خىتاي مەركىزى تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىدا بىر يېرىم ئاي تۇرۇش جەريانىدا، خىتاي ھۆكۈمەت دائىرىلىرىنىڭ ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنى قانداق تىزگىنلەيدىغانلىقىنى، ئۇنى خىتاي ھۆكۈمەت مەنپىئەتى ئۈچۈن قانداق خىزمەت قىلدۇرىدىغانلىقىنى، سەلبىي خەۋەرلەرگە قانداق پوزىتسىيە تۇتىدىغانلىقىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرگەن. ئۇ «خىتاي تېلېۋىزىيە قاناللىرى خەلقنى قانداق ئەخمەق قىلىدۇ؟» ناملىق ماقالىدە، خىتاينىڭ سىرتقا بولغان تەشۋىقاتتا ئاساسلىقى دۆلەت ئىقتىسادى كېرىم سەۋىيىسىنىڭ ئېشىشى بىلەن تاشقى سىياسەتنى بازارغا سالىدىغانلىقىنى، ئىچكى تەشۋىقات جەھەتتە بولسا، يالغان خەۋەرلەر بىلەن خەلقنى ئالدايدىغانلىقىنى بايان قىلغان.

كىرستېن خانىم مىسال ئۈچۈن پاكىستان توغرىسىدىكى خەۋەر ھەققىدە توختىلىپ، خىتاي ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنىڭ پاكىستاننى داۋاملىق تېررورچىلارنىڭ ئۇۋىسى دەپ تەشۋىق قىلىدىغانلىقى، پاكىستاندا ھاكىمىيەت بېشىدا تۇرۇۋاتقان شەخسلەرنىڭمۇ شۈبھىلىك ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرىدىغانلىقىنى، دەل ئەكسىچە، پاكىستان تەشۋىقات ۋاسىتىلىرىنىڭ خىتاي توغرىسىدا داۋاملىق ئىجابىي خەۋەرلەر ئېلان قىلىدىغانلىقىنى، خىتاينى ئەڭ ياخشى ھەمراھ دەپ كۆككە كۆتۈرىدىغانلىقىنى ئېيتقان. ئۇ يەنە ئافرىقا توغرىسىدىكى خەۋەرلەر ئۈستىدە توختىلىپ، غەرب ئەللىرىنىڭ ئافرىقىنى نامرات رايون، غەرب ئەللىرىنىڭ ياردىمىگە موھتاج قۇرۇقلۇق دەپ چۈشىنىدىغانلىقىنى، خىتاينىڭ بولسا، ئافرىقا ئەللىرىنى پۈتمەس-تۈگىمەس تەبىئىي بايلىقلار بازىسى، ئۇ يەردە جۇڭگونىڭ زور مەنپەئەتلىرى بار دەپ توختىماي سۆزلەيدىغانلىقىنى تىلغا ئالغان. خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئافرىقا ئەللىرىگە 100 كىشىلىك مۇخبىرلار قوشۇنىنى ئەۋەتكەنلىكىنى، بۇ مۇخبىرلارنىڭ خىتاينىڭ تاشقى سىياسىتى ۋە ئىقتىسادى مەنپەئىتى ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغانلىقىنى تەكىتلىگەن.

گېرمان مۇخبىرى كىرستېن خانىم يەنە، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ھەربىر ئۇتۇقنى ناھايىتى كۆپتۈرۈپ تەشۋىق قىلىدىغانلىقىنى، دۇنياغا ئېچىۋېتىلگەن، زامانىۋى جۇڭگو ئوبرازىنى نامايان قىلىشقا كۈچەيدىغانلىقىنى، ئەكسىچە، خىتايدا يۈز بەرگەن ۋەقەلەرنى ناھايىتى ئۇستىلىق بىلەن يېپىپ ئۆتۈپ كېتىدىغانلىقىنى ياكى قەتئىي ئېلان قىلمايدىغانلىقىنى ئېيتقان. ئۇ سۆزىدە خىتايدا يۈز بەرگەن پويىز سوقۇلۇپ كېتىش ۋەقەسى توغرىسىدىكى خەۋەرلەرنىڭ تەشۋىقاتىنى مىسالغا ئېلىپ، خىتاينىڭ بۇ جەھەتتە ئىلگىرى گېرمانىيىدە يۈز بەرگەن بىر قېتىملىق پويىز ۋەقەسىنى ھەدەپ مىسالغا ئېلىپ، خىتايدىكى ۋەقەنىڭ ئېغىرلىق سالمىقىنى يوقىتىشقا ئۇرۇنغانلىقىنى ئەسكەرتكەن. خىتايدا ئاخبارات ۋاسىتىلىرى ئۈچۈن مۇتلەق چەكلەنگەن رايونلار بارلىقى، مەسىلەن؛ دالاي لاما توغرىسىدىكى ھەرقانداق ئىجابىي تەشۋىقاتقا يول قويماسلىق، 1989-يىلى يۈز بەرگەن تيەنئەنمىن ۋەقەسىنى قەتئىي تىلغا ئالماسلىق قاتارلىق ئاخبارات ئورگانلىرى بويسۇنۇشقا تېگىشلىك مېنى قىلىنغان رايونلارنىڭمۇ مەۋجۇتلۇقىنى تەكىتلىگەن.

گېرمان مۇخبىرى كىرستېن خانىمنى ھەيران قالدۇرغان نەرسە؛ خىتايدىكى ئىنتېرنېت قامالى بولغان. خىتايدىكى ھەربىر تور ئەزاسىنىڭ مۇتلەق نازارەت ئاستىغا ئېلىنغانلىقى، توردا پىكىر بايان قىلغۇچىلارنىڭ خاتالىق سادىر قىلغان ھامان تۇتۇپ كېتىلىدىغانلىقى، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ساھەگە ناھايىتى زور كۈچ سەرپ قىلغانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلغان.