Rusiye qoshunliri chékinishke bashlidi
Muxbirimiz ümidwar xewiri
2008.08.18
2008.08.18
AFP Photo
Rusiye bésim astida qoshun chékindürdi
Kélishim boyiche rusiye oz qoshunlirini gruziyidin élip chiqip kétishi kérek idi. Biraq, chet'el we gruziye közetküchi liri rusiyining téxi esker chékindürmigenlikini tenqid qilghan. Roytérisning xewer qilishiche, sarkoziy médwédéwdin kélishimge ri'aye qilip, qet'iy türde qoshunlirini élip chiqip kétishni, eger undaq bolmighanda éghir aqiwet kélip chiqidighanliqini tekitligende médwédéw düshenbidin étibaren qoshun chékindüridighanliqini bildürgen. Amérika, gérmaniye rehberlirimu rusiyining qoshun chékindürüshini telep qilghan.B b s ning xewer qilishiche, rusiye qoshunliri düshenbe küni chékinishke bashlighan bolsimu, lékin rusiye bash qomandanliq shitabining bir qomandani egerde hökümet terep qoshulsa, rusiyining yenila gruziyige tewe melum bir jayda rusiye herbiy bazisi qurup, 4 ming etrapida tinchliq saqlash qisimlirini turghuzushi mumkinlikini eskertken. Gruziyiliklermu rusiyining biraqla öz qoshunlirini élip chiqip kétishige ishenmeydighanliqini izhar qilishqan idi. Prézidént sakashiwéli gruziyining rusiyige bir ghérich yérinimu bermeydighanliqini tekitligen. Amérika awazining yézishiche, amérika prézidénti jorj bushmu rusiyining jenubiy assétiye we abxaziyidin ibaret ikki jayni musteqil qilip ayriwétishni oylashmasliqi lazimliqini tekitligen bolup, amérika bashliq gherb döletliri gruziyining parchilinishini qollimighan.
Kona qertning yéngidin oynilishi
Gruziye tewesidiki abxaziye bilen jenubiy assétiye gruziye musteqil bolghan waqitlardila musteqil bolush üchün heriket qilghan bolup, bu ikki jay biwasite rusiye bilen qoshna. Lénin we stalinlarmu ötken esirning 20 - 30 - yillirida gruziyining xeritisini békitkende, bir pütün assétin millitini ikkige ayrip, assétinlarning bir qisimini gruziye teweside qaldurup, ulargha aptonom oblast, yene bir qisimini rusiye teweside qaldurup, ulargha aptonom jumhuriyet qurup bergen. Uningdin bashqa yene abxazlarghimu aptonom jumhuriyet qurup bergen bolup, bu ikki jay ezeldinla gruziyining murekkep we ajiz nuqtisi bolup kelgen idi.Tehlilchiler gruziye musteqil bolup, bu dölette rusiyige qarshi milletchilik kücheygende hemde rusiye tesirini siqip chiqirish heriketliri ewji alghanda, rusiyining mezkur jaylarni qollap, tiblisqa qarshi qoyghanliqini otturigha qoyushidu. Nöwette, assétinlarning köpinchisining qolida rusiye pasporti bar. Sakashiwéli hakimiyetke chiqqandin kéyin gherb bilen qoyuq munasiwet ornitip, rusiye bilen köp jehetlerdin riqabetliship qalghan hetta nato gha kirishke heriket qilghan idi.
Rusiye néme üchün hujum qozghidi?
Rusiyining urush qozghishidiki tüp sewebler heqqide amérika awazida toxtalghan gherblik mulahizichi aril ko'én rusiyining kawkaziyidin besh meqsetni közligenlikini sherhileydu. Uning qarishiche, birinchi rusiye gruziyini jenubiy assétiyidin pütünley siqip chiqirishni közligen bolup, buninggha érishken. Ikkinchidin sakashiwélini yoqitish. Üchinchidin gruziyidin ötidighan néfit we gaz turuba yollirini öz qoligha élish hemde qazaqistan néfit menbeliridin qara déngiz boyidiki portlarghiche bolghan teminat tüzümige xojayinliq qilishtin ibaret.Bulardin bashqa yene rusiyining gruziyige hujum qilish arqiliq nato gha kirimen dewatqan ukra'iniyige shuningdek gherb bilen ittipaqlishiwatqan ottura asiya énérgiye döletlirige özini körsitip qoyghanliqimu perez qilinmaqta.
Omumen, rusiyining bu qétimqi urush arqiliq sakashiwélini yiqitip, uning ornigha bir rusiyeperes gruzin hökümitini chiqirishni meqset qilghanliqi köpinche közetküchiler teripidin tehlil qilinmaqta. Biraq, buninggha sakashiwélining ittipaqdashliri amérika we yawropa ittipaqi yol qoymidi. Undaqta, néme üchün rusiye gherbning telipige bina'en urush toxtitishqa maqul bolup qaldi? aril ko'énning qarishiche, buning üch xil sewebi bar. Uning qarishiche, egerde rusiye gherb bilen düshmenleshse, birinchidin uning dunya soda teshkilatigha kirish yoli tosilidu, ikkinchidin sekkiz sana'etleshken döletler teshkilatidin chiqirilip kételishi mumkin , üchinchidin xelq'ara jemiyetning 2012 - yili qishliq olimpikni rusiyide ötküzüsh qararini bikar qilishi mumkin. Rusiyining mana mushu nuqtilarni nezerge élip, urush toxtitish we qoshun chékindürüshke maqul bolghanliq éhtimalliqqa yéqin.
Gruziye - rusiye toqunushi tehlilchilerge türlük qiyaslarni ata qildi. Elwette, rusiyining putin - médwédéw dewrige téz tereqqi qiliwatqanliqi hemde sabiq sowét ittipaqining tesir küchini eslige keltürüshke tirishiwatqanliqi omumlashqan yekün. Rusiye bu urush arqiliq özining yenila yawro - asiyadiki en'eniwi qudretlik küch ikenlikini, dunya we rayon mesililirini hel qilishta rusiyini qayrip qoyushqa bolmaydighanliqidin bisharet bergen bolsa kérek.