Ху җинтавдин қалидиған сиясий мирас немә?

Хитай рәиси ху җинтав америка муавин президенти Joe Biden билән. 2011-Йили 18-январ.

Әркин журналист давид коһенниң “ху җинтавдин қалидиған сиясий мирас” һәққидики мулаһизсини, бейҗиң университети шөбә оттура мәктипиниң хәлқара бөлүм башлиқи җяң шөчин бүгүн, хитайда тарқилидиған “дипломатийә мутәхәссислири” дегән тор гезитидә тонуштурди. “хитайдики һоқуқчилиқ” ни тәтқиқ қилидиған интернет блоги бар давид коһен мақалилири буниңдин бурун, хәлқарада енгилизчә тарқилидиған “муһапизәтчи”, “христян илмий журнили” вә хитайда енгилизчә тарқилидиған “йәр шари вақит гезити”, “хәлқ герити” дегән гезитларда өзлүксиз елан қилинип туруватқан иди.

Давид коһенниң “ху җинтавдин қалидиған сиясий мирас” һәққидики мулаһизиси, хәлқарада кәң тарқилидиған “дипломат” журнилиниң өткән һәптидики бир санида елан қилинған иди. Аптор бу мақалисини, ху җинтавниң йеңи йил һарписида қилған сөзидә “хитай билән ғәрб әллири арисида мәдәнийәт уруши башланди” дәп җакарлиған бир абзас сөзини тәһлил қилиштин башлиған иди.

Давид коһенниң баян қилишичә, ху җинтав хитай билән ғәрб әллири арисида “башланди” дәп җакарлиған мәдәнийәт урушиниң мәзмунини, хәлқарадики дүшмән күчләр хитайни ғәрбләштүрүш үчүн, хитайға һәммә саһәдин сеңип керишкә башлиди дәп чүшәндүргәндә, ху җинтав ғәрбликләрниң көзигә, худди хитайда бурун болуп өткән “мәдәнийәт инқилабидики қизил қоғдиғучилар” ға қизил китабни полаңлитиватқандәк көрүнди. Хитайниң дөләт рәисликигә бәлгиләнгәндин буян өзиниң ички һес - туйғулирини пәқәт сртқа ашкарилап бақмиған ху җинтавниң бу қетим, көңлиниң чоңқур қатлимида сақлап келиватқан ғәрб әллиригә болған дүшмәнлик туйғусини бу қәдәр ениқ ашкарилиғанлиқи, еһтимал униң һазир кейинки хитай рәисигә сиясий мирас қалдурушқа алдираватқанлиқидин болса керәк.

- Мән давид коһенниң көз қаришиға қошулимән, - дәйду бейҗиң университети шөбә оттура мәктипиниң хәлқара бөлүм башлиқи җяң шөчин. Униң баян қилишичә, ху җинтав бу сөзни өзиниң коммунист партийә әзалириға қилған. Ху җинтав һазир, келәр йили 10 - айда һоқуқини өткүзүп бериштин бурун сиясий мирас қалдуруп, хитайни кәлгүсидиму өзи лайиһилигән истратегийә буйичә иш қилидиған қилишқа алдираватиду.

Бу мақалидә баян қилинишичә, ху җинтав сөзидә очуқ ейтмайла мирас қалдуруп кәтмәкчи болған биринчи мәсилә, җаң земин пәйда қилған, ху җинтав өзи һәл қилмай давамлаштуривәргән мәсилә - пүтүн хитайдики байлар билән намратларниң пәрқини чоңайтиш, коммунист партийини черикләштүрүш, хәлқниң әхлақини булғаш мәсилиси.

Ху җинтав қалдуруп кәтмәкчи болған иккинчи сиясий мирас, коммунист партийә қурулғанлиқиниң 90 йиллиқини хатириләш йиғинида тәрғип қилған башқа милләтләрни чәткә қеқиш, пүтүн хәлқни террорлуқ вәһимиси астида қалдуруш мәсилиси.

Ху җинтав қалдуруп кәтмәкчи болған үчинчи сиясий мирас - хәлқни пулдин башқини тонумаслиқ, мәнпәәтнила көзләш йолиға башлаш вә һәрбий қисимлар хәлқни, йәр игилирини, чәтәлликләрни булаң - талан қилишқа қутритидиған кона әнәнини давамлаштуруш мәсилиси.

Ху җинтав қалдуруп кәтмәкчи болған төтинчи сиясий мирас - го меймей дегән ханим хитайдики қизил кирист җәмийити дәп атилидиған сахавәтчи органниң башлиқилири, хәлқтин топланған ианә пулни шәһванийлиққа ишләтләнликини паш қилғанда, бир завутниң иш мәйданида йолда қалған икки яшлиқ йөйө дегән қиз балини аптомобиллар бесип өтүватқанлиқини көргән 18 адәм қилчә һесдашлиқ билдүрмигән вәқә йүз бәргәндә, хитайда пүтүн хәлқ хитайдики бундақ әхлақ гумран болған мәсилигә қаттиқ ечинса, ху җинтав һечқандақ ипадә билдүрмигән мәсилә.

Бүгүн хитайда бу мақалә елан қилинған сәһипидә, оқурмәнләр бу һәқтә әркин муназирә қилишти. Буниң биридә, мав зедуң мәдәнийәт инқилаби мәсилисини дең шавпиңға қалдуруп қойди, дең шавпиң тйәнәнмен вәқәси мәсилисини җаң земингә қалдуруп қойди, җаң земин фалунгуң мәсилисини ху җинтавға қалдуруп қойди, ху җинтав нобил мукапати мәсилисини ши җинпиңға қалдуруп кәтмәкчи. Йиллардин буян бундақ “сиясий мираслар” көпийип, мәсилиләр дөвелинип, уни хәлқму вә дөләт земиниму көтүрәлмигудәк һалға келип қалди. Әмди коммунист партийини гумран қилмиғучә бу мәсилиләр һәл болмайду дәп баян қилинған.